Cakkaratanavaan
256. Ssa nhtassti ssena saddhi gandhodakena nhtassa. Uposathikassti samdinna-uposathagassa. Uparipsdavaragatassti psdavarassa upari gatassa subhojana bhujitv psdavarassa upari mahtale sirgabbha pavisitv slni vajjantassa. Tad kira rj ptova satasahassa vissajjetv mahdna datv punapi soasahi gandhodakaghaehi ssa nhyitv kataptarso suddha uttarsaga ekasa katv uparipsdassa sirsayane pallaka bhujitv nisinno attano dnamayapuasamudaya vajjetv nisdati, aya sabbacakkavattna dhammat Tesa ta vajjantnayeva vuttappakrapuakammapaccaya utusamuhna nlamaisaghasadisa pcnasamuddajalatala chindamna viya ksa alakurumna viya dibba cakkaratana ptubhavati. Tayida dibbnubhvayuttatt dibbanti vutta. Sahassa assa arnanti sahassra. Saha nemiy saha nbhiy cti sanemika sanbhika. Sabbehi krehi paripranti sabbkraparipra. Tattha cakkaca ta ratijananahena ratanacti cakkaratana. Yya pana ta nbhiy sanbhikanti vutta, s indanlamaimay hoti. Majjhe panass rajatamay pani, yya suddhasiniddhadantapantiy hasamna viya virocati. Majjhe chiddena viya candamaalena ubhosupi bhirantesu rajatapaena kataparikkhepo hoti. Tesu panass nbhipani parikkhepapaesu yuttahne paricchedalekh suvibhattva hutv payanti. Aya tvassa nbhiy sabbkrapariprat. Yehi pana ta arehi sahassranti vutta, te sattaratanamay sriyarasmiyo viya pabhsampann honti. Tesampi ghaamaikaparicchedalekhdni suvibhattneva payanti. Ayamassa arna sabbkrapariprat. Yya pana ta nemiy saha sanemikanti vutta, s blasriyarasmikalpasiri avahasamn viya surattasuddhasiniddhapavamay hoti. Sandhsu panass sajhrgasassirikarattajambonadapa vaaparicchedalekh ca suvibhatt payanti. Ayamassa nemiy sabbkrapariprat. Nemimaalapihiya panassa dasanna dasanna arnamantare dhamanavaso viya antosusiro chiddamaalacitto vtagh pavadao hoti, yassa vtena paharitassa sukusalasamannhatassa pacagikatriyassa viya saddo vaggu ca rajanyo ca kamanyo ca hoti. Tassa kho pana pavadaassa upari setacchatta, ubhosu passesu samosaritakusumadmapantiyoti eva samosaritakusumadmapantisatadvayaparivrena setacchattasatadhrin pavadaasatena samupasobhitanemiparikkhepassa dvinnampi nbhipanna anto dve shamukhni honti, yehi tlakkhandhappam puacandakiraakalpasassirik taruaravisamnarattakambalageukapariyant ksagaggatisobha abhibhavamn viya dve muttakalp olambanti, yehi cakkaratanena saddhi kse samparivattamnehi ti cakkni ekato parivattantni viya khyanti. Ayamassa sabbaso sabbkrapariprat. Ta paneta eva sabbkraparipra pakatiy syamsabhatta bhujitv attano attano gharadvre paattsanesu nisditv pavattakathsallpesu manussesu vthicatukkdsu kamne drakajane nti-uccena ntincena vanasaamatthaksannena ksappadesena upasobhayamna viya rukkhaskhaggni, dvdasayojanato pahya suyyamnena madhurassarena sattna sotni odhpayamna yojanato pahya nnappabhsamudayasamujjalena vaena nayanni samkahanta rao cakkavattissa punubhva ugghosayanta viya rjadhni-abhimukha gacchati. Atha tassa cakkaratanassa saddassavaneneva kuto nu kho, kassa nu kho aya saddoti vajjitahadayna puratthimadisa olokayamnna tesa manussna aataro aatara evamha passa bho acchariya, aya puacando pubbe eko uggacchati, ajja pana attadutiyo uggato, etahi rjahasamithuna viya puacandamithuna pubbpariyena gaganatala abhilaghatti. Tamao ha ki kathesi samma kaha nma tay dve puacand ekato uggacchant dihapubb, nanu esa tapanyarasidhro picharakirao divkaro uggatoti. Tamao sita katv evamha ki ummattosi, nanu kho idnimeva divkaro atthagato, so katha ima puacanda anubandhamno uggacchissati, addh paneta anekaratanappabhsamujjala ekassa puavato vimna bhavissatti. Te sabbepi apasdayant ae evamhasu ki bahu vippalapatha, nevesa puacando, na sriyo na devavimna. Na hetesa evarp sirisampatti atthi, cakkaratanena panetena bhavitabbanti. Eva pavattasallpasseva tassa janassa candamaala ohya ta cakkaratana abhimukha hoti. Tato tehi kassa nu kho ida nibbattanti vutte bhavanti vattro na kassaci aassa, nanu amhka rj pritacakkavattivatto, tasseta nibbattanti. Atha so ca mahjano, yo ca ao passati, sabbo cakkaratanameva anugacchati. Tampi cakkaratana raoyeva atthya attano gatabhva petukma viya sattakkhattu pkramatthakeneva nagara anusayyitv rao antepura padakkhia katv antepurassa uttarashapajara-sanne hne yath gandhapupphdhi sukhena sakk hoti pjetu, eva akkhhata viya tihati. Eva hitassa panassa vtapnacchidddhi pavisitv nnvirgaratanappabhsamujjala anto psda alakurumna pabhsamha disv dassanatthya sajtbhilso rj hoti. Parijanopissa piyavacanapbhatena gantv tamattha nivedeti. Atha rj balavaptipmojjaphuasarro pallaka mocetv uhysan shapajarasampa gantv ta cakkaratana disv suta kho pana metanti-dika cintana cintesi. Tena vutta disvna rao khattiyassape assa nu kho aha rj cakkavattti. Tattha so hoti rj cakkavattti kittvat cakkavatt hoti? Ekaguladvagulamattampi cakkaratane ksa abbhuggantv pavatte. Idni tassa pavattpanattha ya ktabba ta dassento atha kho, bhikkhaveti-dimha. Tattha uhysanti nisinnsanato uhahitv cakkaratanasampa gantv. Bhikra gahetvti hatthisoasadisapani suvaabhikra ukkhipitv vmahatthena udaka gahetv. Pavattatu bhava cakkaratana, abhivijintu bhava cakkaratananti. Anvadeva rj cakkavatt saddhi caturaginiy senyti sabbacakkavattnahi udakena abhisicitv abhivijntu bhava cakkaratananti vacanasamanantarameva vehsa abbhuggantv cakkaratana pavattati, yassa pavattisamaklameva so rj cakkavatt nma hoti. Pavatte pana cakkaratane ta anubandhamnova rj cakkavatt ynavara ruyha vehsa abbhuggacchati, athassa chattacmardihattho parijano ceva antepurajano ca. Tato nnappakrakacukakavacdisannhavibhsitena vividhharaappabhsamujjalitena samussitaddhajapakapaimaitena attano attano balakyena saddhi uparjasenpati pabhtayopi vehsa abbhuggantv rjnameva parivrenti. Rjayutt pana janasagahattha nagaravthsu bheriyo carpenti tt amhka rao cakkaratana nibbatta, attano attano vibhavnurpena maitappasdhit sannipatathti. Mahjano pana pakatiy cakkaratanasaddeneva sabbakiccni pahya gandhapupphdni dya sannipatitova, sopi sabbo vehsa abbhuggantv rjnameva parivreti. Yassa yassa hi ra saddhi gantukmat uppajjati, so so ksagatova hoti. Eva dvdasayojanymavitthr paris hoti. Tattha ekapurisopi chinnabhinnasarro v kilihavattho v natthi. Suciparivro hi rj cakkavatt. Cakkavattiparis nma vijjdharaparis viya kse gacchamn indanlamaitale vippakiaratanasadis hoti. Tena vutta anvadeva rj cakkavatt saddhi caturaginiy senyti. Tampi cakkaratana rukkhaggna uparpari nti-uccena gaganapadesena pavattati, yath rukkhna pupphaphalapallavehi atthik tni sukhena gahetu sakkonti, bhmiya hit esa rj, esa uparj, esa senpatti sallakkhetu sakkonti. hndsupi iriypathesu yo yena icchati, so teneva gacchati. Cittakammdisippapasut cettha attano attano kicca karontyeva gacchanti. Yatheva hi bhmiya, tath nesa sabbakiccni kse ijjhanti. Eva cakkavattiparisa gahetv ta cakkaratana vmapassena sineru pahya samuddassa uparibhgena ahayojanasahassappama pubbavideha gacchati. Tattha yo vinibbedhena dvdasayojanya parikkhepato chattisayojanaparisya sannivesakkhamo sulabhhrpakarao chydakasampanno sucisamatalo ramayo bhmibhgo, tassa uparibhge ta cakkaratana kse akkhhata viya tihati. Atha tena saena so mahjano otaritv yathruci nhnabhojandni sabbakiccni karonto vsa kappeti, tena vutta yasmi kho pana, bhikkhave, padese ta cakkaratana patihti, tattha rj cakkavatt vsa upeti saddhi caturaginiy senyti. Eva vsa upagate cakkavattimhi ye tattha rjno, te paracakka gatanti sutvpi na balakya sanniptetv yuddhasajj honti. Cakkaratanassa uppattisamanantarameva natthi so satto nma, yo paccatthikasaya rjna rabbha vudha ukkhipitu visaheyya. Ayamanubhvo cakkaratanassa.
Cakknubhvena hi tassa rao,
ar ases damatha upenti;
arindama nma nardhipassa,
teneva ta vuccati tassa cakka.
Tasm sabbepi te rjno attano attano rajjasirivibhavnurpa pbhata gahetv ta rjna upagamma onatasir attano moiyamaippabhbhisekenassa pdapja karonto ehi kho mahrjti-dhi vacanehi tassa kikrappaissvita pajjanti. Tena vutta ye kho pana, bhikkhave, puratthimyape anussa mahrjti. Tattha svgatanti su-gamana. Ekasmihi gate socanti, gate nandanti. Ekasmi gate nandanti, gate socanti. Tdiso tva gatanandano gamanasocano, tasm tava gamana su-gamananti vutta hoti. Eva vutte pana cakkavatt npi ettaka nma me anuvassa bali upakappethti vadati, npi aassa bhoga acchinditv aassa deti. Attano pana dhammarjabhvassa anurpya paya ptiptdni upaparikkhitv pemanyena majun sarena passatha tt, ptipto nmesa sevito bhvito bahulkato nirayasavattaniko hotti-din nayena dhamma desetv po na hantabboti-dika ovda deti. Tena vutta rj cakkavatt evamha po na hantabbope yathbhuttaca bhujathti. Ki pana sabbepi rao ima ovda gahantti. Buddhassapi tva sabbe na gahanti, rao ki gahissanti. Tasm ye pait vibhvino, te gahanti. Sabbe pana anuyant bhavanti. Tasm ye kho pana, bhikkhaveti-dimha. Atha ta cakkaratana eva pubbavidehavsna ovde dinne kataptarse cakkavattbalena vehsa abbhuggantv puratthima samudda ajjhoghati. Yath yath ca ta ajjhoghati, tath tath agadagandha ghyitv sakhittaphao ngarj viya sakhitta-mivipphra hutv ogacchamna mahsamuddasalila yojanamatta ogantv antosamudde veuriyabhitti viya tihati. Takhaaeva ca tassa rao puasiri dahukmni viya mahsamuddatale vippakini nnratanni tato tato gantv ta padesa prayanti. Atha s rjaparis ta nnratanaparipra mahsamuddatala disv yathruci ucchagdhi diyati, yathruci dinnaratanya pana parisya ta cakkaratana painivattati. Painivattamne ca tasmi paris aggato hoti, majjhe rj, ante cakkaratana. Tampi jalanidhijala palobhiyamnamiva cakkaratanasiriy, asahamnamiva ca tena viyoga, nemimaalapariyanta abhihananta nirantarameva upagacchati. 257. Eva rj cakkavatt puratthimasamuddapariyanta pubbavideha abhivijinitv dakkhiasamuddapariyanta jambudpa vijetukmo cakkaratanadesitena maggena dakkhiasamuddbhimukho gacchati. Tena vutta atha kho ta, bhikkhave, cakkaratana puratthimasamudda ajjhoghetv paccuttaritv dakkhia disa pavattatti. Eva pavattamnassa pana tassa pavattanavidhna sensanniveso pairjagamana tesa anussanippadna dakkhiasamudda ajjhoghana samuddasalilassa ogacchana ratandnanti sabba purimanayeneva veditabba. Vijinitv pana ta dasasahassayojanappama jambudpa dakkhiasamuddatopi paccuttaritv sattayojanasahassappama aparagoyna vijetu pubbe vuttanayeneva gantv tampi samuddapariyanta tatheva abhivijinitv pacchimasamuddatopi paccuttaritv ahayojanasahassappama uttarakuru vijetu tatheva gantv tampi samuddapariyanta tatheva abhivijiya uttarasamuddatopi paccuttarati. Ettvat ra cakkavattin cturantya pathaviy dhipacca adhigata hoti. So eva vijitavijayo attano rajjasirisampattidassanattha sapariso uddha gaganatala abhilaghitv suvikasitapadumuppalapuarkavanavicitte cattro jtassare viya pacasatapacasataparittadpaparivre cattro mahdpe oloketv cakkaratanadesiteneva maggena yathnukkama attano rjadhnimeva paccgacchati. Atha ta cakkaratana antepuradvra sobhayamna viya hutv tihati. Eva patihite pana tasmi cakkaratane rjantepure ukkhi v dpikhi v kici karaya na hoti, cakkaratanobhsoyeva ratti andhakra vidhamati. Ye ca pana ratti andhakratthik honti, tesa andhakrameva hoti. Tena vutta dakkhiasamudda ajjhoghetvpe evarpa cakkaratana ptubhavatti.