12. Dakkhivibhagasuttavaan
376. Eva me sutanti dakkhivibhagasutta. Tattha mahpajpati gotamti gotamti gotta. Nmakaraadivase panass laddhasakkr brhma lakkhaasampatti disv sace aya dhtara labhissati, cakkavattirao aggamahes bhavissati. Sace putta labhissati, cakkavattirj bhavissatti ubhayathpi mahatyevass paj bhavissatti bykarisu. Athass mahpajpatti nma akasu. Idha pana gottena saddhi sasanditv mahpajpatigotamti vutta. Navanti ahata. Sma vyitanti na sahattheneva vyita, ekadivasa pana dhtigaaparivut sippikna vyanahna gantv vemakoi gahetv vyankra aksi. Ta sandhyeta vutta. Kad pana gotamiy bhagavato dussayuga dtu citta uppannanti. Abhisambodhi patv pahamagamanena kapilapura gatakle. Tad hi piya paviha satthra gahetv suddhodanamahrj saka nivesana pavesesi, atha bhagavato rpasobhagga disv mahpajpatigotam cintesi sobhati vata me puttassa attabhvoti. Athass balavasomanassa uppajji. Tato cintesi mama puttassa eknatisa vassni agramajjhe vasantassa antamaso mocaphalamattampi may dinnakameva ahosi, idnipissa cvarasaka dassmti. Imasmi kho pana rjagehe bahni mahagghni vatthni atthi, tni ma na tosenti, sahatth katameva ma toseti, sahatth katv dassmti citta uppdesi. Athantarpa kappsa harpetv sahattheneva pisitv pothetv sukhumasutta kantitv antovatthusmiyeva sla krpetv sippike pakkospetv sippikna attano paribhogakhdanyabhojanyameva datv vypesi, klnuklaca dhtigaaparivut gantv vemakoi aggahesi. Nihitakle sippikna mahsakkra katv dussayuga gandhasamugge pakkhipitv vsa ghpetv mayha puttassa cvarasaka gahetv gamissmti rao rocesi Rj magga paiydpesi, vthiyo sammajjitv puaghae hapetv dhajapak usspetv rjagharadvrato pahya yva nigrodhrm magga paiydpetv pupphbhikia akasu. Mahpajpatipi sabblakra alakaritv dhtigaaparivut samugga sse hapetv bhagavato santika gantv ida me, bhante, nava dussayuganti-dimha. Dutiyampi khoti saghe gotami dehti vutte pahomaha, bhante, dussakohgrato bhikkhusatasspi bhikkhusahassasspi bhikkhusatasahassasspi cvaradussni dtu, ida pana me bhagavanta uddissa sma kanta sma vyita, ta me, bhante, bhagav paiggahtti nimantayamn ha. Eva yvatatiya yci, bhagavpi paikkhipiyeva. Kasm pana bhagav attano diyyamna bhikkhusaghassa dpetti? Mtari anukampya. Eva kirassa ahosi imiss ma rabbha pubbacetan mucacetan paracetanti tisso cetan uppann, bhikkhusaghampiss rabbha uppajjantu, evamass cha cetan ekato hutv dgharatta hitya sukhya pavattissantti. Vitaavd panha saghe dinna mahapphalanti tasm eva vuttanti. So vattabbo ki tva satthu dinnato saghe dinna mahapphalatara vadasti ma vadmti. Sutta harti. Saghe gotami dehi, saghe te dinne ahaceva pjito bhavissmi sagho cti. Ki panassa suttassa ayameva atthoti ma ayamevti. Yadi eva tena hnanda, vighsdna pva dehti ca (pci. 269) tena hi tva, kaccna, vighsdna gua dehti (mahva. 284) ca vacanato vighsdna dinna mahapphalataraca bhaveyya. Evampi hi satth attano diyyamna dpetti. Rjarjamahmattdayopi attano gata pakra hatthigopakdna dpenti, te rjdhi mahantatar bhaveyyu. Tasm m eva gaha
Nayimasmi loke parasmi v pana,
buddhena seho sadiso v vijjati;
yamhuneyynamaggata gato,
puatthikna vipulaphalesinanti.
Vacanato hi satthr uttaritaro dakkhieyyo nma natthi. Evamass cha cetan ekato hutv dgharatta hitya sukhya bhavissantti sandhya yvatatiya paibhitv saghassa dpesi. Pacchimya janatya saghe cittkrajananattha cpi evamha. Eva kirassa ahosi aha na cirahitiko, mayha pana ssana bhikkhusaghe patihahissati, pacchim janat saghe cittkra janetti yvatatiya paibhitv saghassa dpesi. Evahi sati satth attano diyyamnampi saghassa dpesi, sagho nma dakkhieyyoti pacchim janat saghe cittkra uppdetv cattro paccaye dtabbe maissati, sagho cathi paccayehi akilamanto buddhavacana uggahetv samaadhamma karissati. Eva mama ssana paca vassasahassni hassatti. Paiggahtu, bhante, bhagavti vacanatopi ceta veditabba satthr uttaritaro dakkhieyyo nma natthti. Na hi nandattherassa mahpajpatiy ghto v vera v atthi. Na thero tass dakkhi m mahapphal ahosti icchati. Paito hi thero bahussuto sekkhapaisambhidpatto so satthu dinnassa mahapphalabhve sampassamnova paiggahtu, bhante, bhagavti gahaattha yci. Puna vitaavd ha saghe te dinne ahaceva pjito bhavissmi sagho cti vacanato satth saghapariypanno vti. So vattabbo jnsi pana tva kati sarani, kati aveccappasdti jnanto tti vakkhati, tato vattabbo tava laddhiy satthu saghapariypannatt dveyeva honti. Eva sante ca anujnmi, bhikkhave, imehi thi saraagamanehi pabbajja upasampadanti (mahva. 34) eva anut pabbajjpi upasampadpi na ruhati. Tato tva neva pabbajito asi, na gihi. Sammsambuddhe ca gandhakuiya nisinne bhikkh uposathampi pavraampi saghakammnipi karonti, tni satthu saghapariypannatt kuppni bhaveyyu, na ca honti. Tasm na vattabbameta satth saghapariypannoti. 377. pdikti savahik, tumhka hatthapdesu hatthapdakicca asdhentesu hatthe ca pde ca vahetv paijaggikti attho. Posikti divasassa dve tayo vre nhpetv bhojetv pyetv tumhe posesi. Thaa pyesti nandakumro kira bodhisattato katipheneva daharo, tasmi jte mahpajpati attano putta dhtna datv saya bodhisattassa dhtikicca sdhayamn attano thaa pyesi. Ta sandhya thero evamha. Iti mahpajpatiy bahpakrata kathetv idni tathgatassa bahpakrata dassento bhagavpi, bhanteti-dimha. Tattha bhagavanta, bhante, gammti bhagavanta paicca nissya sandhya. 378. Atha bhagav dvsu upakresu atirekatara anumodanto evametanti-dimha. Tattha ya hnanda, puggalo puggala gammti ya cariyapuggala antevsikapuggalo gamma. Imassnanda, puggalassa imin puggalenti imassa cariyapuggalassa imin antevsikapuggalena. Na suppaikra vadmti paccpakra na sukara vadmi, abhivdandsu cariya disv abhivdanakaraa abhivdana nma. Yasmi v disbhge cariyo vasati, iriypathe v kappento tadabhimukho vanditv gacchati, vanditv nisdati, vanditv nipajjati, cariya pana dratova disv paccuhya paccuggamanakaraa paccuhna nma. cariya pana disv ajali paggayha sse hapetv cariya namassati, yasmi v disbhge so vasati, tadabhimukhopi tatheva namassati, gacchantopi hitopi nisinnopi ajali paggayha namassatiyevti ida ajalikamma nma. Anucchavikakammassa pana karaa smcikamma nma. Cvardsu cvara dento na ya v ta v deti, mahaggha satamlikampi pacasatamlikampi sahassamlikampi detiyeva Piaptdsupi eseva nayo. Ki bahun, cathi patapaccayehi cakkavantara pretv sinerupabbatena ka gahetv dentopi cariyassa anucchavika kiriya ktu na sakkotiyeva. 379. Cuddasa kho panimti kasm rabhi? Ida sutta pipuggalika dakkhia rabbha samuhita. nandattheropi paiggahtu, bhante, bhagavti pipuggalikadakkhiayeva samdapeti, cuddasasu ca hnesu dinnadna pipuggalika nma hotti dassetu ima desana rabhi. Aya pahamti aya dakkhi guavasenapi paham jehakavasenapi. Ayahi paham agg jehik, imiss dakkhiya pama nma natthi. Dutiyatatiypi paramadakkhiyeva, ses paramadakkhiabhva na ppuanti. Bhirake kmesu vtargeti kammavdikiriyavdimhi lokiyapacbhie. Puthujjanaslavanteti puthujjanaslav nma gosladhtuko hoti, asaho amyv para apetv dhammena samena kasiy v vaijjya v jvika kappet. Puthujjanadussleti puthujjanadussl nma kevaamacchabandhdayo para pya jvika kappet. Idni pipuggalikadakkhiya vipka paricchindanto tatrnandti-dimha. Tattha tiracchnagateti ya guavasena upakravasena posanattha dinna, ida na gahita. Yampi lopa-aha-lopamatta dinna, tampi na gahita. Ya pana sunakhaskarakukkuakkdsu yassa kassaci sampattassa phala paikakhitv yvadattha dinna, ida sandhya vutta tiracchnagate dna datvti. Sataguti satnisas. Pikakhitabbti icchitabb. Ida vutta hoti aya dakkhi yusata vaasata sukhasata balasata paibhnasatanti paca nisasasatni deti, attabhvasate yu deti, vaa, sukha, bala, paibhna deti, nipparitasa karoti. Bhavasatepi vutte ayameva attho. Imin upyena sabbattha nayo netabbo. Sotpattiphalasacchikiriyya paipanneti ettha hehimakoiy tisaraa gato upsakopi sotpattiphalasacchikiriyya paipanno nma, tasmi dinnadnampi asakhyeyya appameyya. Pacasle patihitassa tato uttari mahapphala, dasasle patihitassa tato uttari, tadahupabbajitassa smaerassa tato uttari, upasampannabhikkhuno tato uttari, upasampannasseva vattasampannassa tato uttari, vipassakassa tato uttari, raddhavipassakassa tato uttari, uttamakoiy pana maggasamag sotpattiphalasacchikiriyya paipanno nma. Etassa dinnadna tato uttari mahapphalameva. Ki pana maggasamagissa sakk dna dtunti? ma sakk. raddhavipassako hi pattacvaramdya gma piya pavisati, tassa gehadvre hitassa hatthato patta gahetv khdanyabhojanya pakkhipanti. Tasmi khae bhikkhuno maggavuhna hoti, ida dna maggasamagino dinna nma hoti. Atha v panesa sanaslya nisinno hoti, manuss gantv patte khdanyabhojanya hapenti, tasmi khae tassa maggavuhna hoti, idampi dna maggasamagino dinna nma. Atha v panassa vihre v sanaslya v nisinnassa upsak patta dya attano ghara gantv khdanyabhojanya pakkhipanti, tasmi khae tassa maggavuhna hoti, idampi dna maggasamagino dinna nma. Tattha soiya udakassa viya sotpattiphalasacchikiriyya paipanne dinnadnassa asakhyeyyat veditabb. Tsu tsu mahnadsu mahsamudde ca udakassa viya sotpanndsu dinnadnassa uttaritaravasena asakhyeyyat veditabb. Pathaviy khayamaalamatte padese pasu di katv yva mahpathaviy pasuno appameyyatyapi ayamattho dpetabbo. 380. Satta kho panimti kasm rabhi? Saghe gotami dehi, saghe te dinne ahaceva pjito bhavissmi sagho cti hi vutta, tattha sattasu hnesu dinnadna saghe dinna nma hotti dassetu ima desana rabhi. Tattha buddhappamukhe ubhatosagheti ekato bhikkhusagho, ekato bhikkhunisagho, satth majjhe nisinno hotti aya buddhappamukho ubhatosagho nma. Aya pahamti imya dakkhiya samappam dakkhi nma natthi. Dutiyadakkhidayo pana eta paramadakkhia na ppuanti. Ki pana tathgate parinibbute buddhappamukhassa ubhatosaghassa dna dtu sakkti? Sakk. Katha? Ubhatosaghassa hi pamukhe sadhtuka paima sane hapetv dhraka hapetv dakkhiodaka di katv sabba satthu pahama datv ubhatosaghassa dtabba, eva buddhappamukhassa ubhatosaghassa dna dinna nma hoti. Tattha ya satthu dinna, ta ki ktabbanti? Yo satthra paijaggati vattasampanno bhikkhu, tassa dtabba. Pitusantakahi puttassa pputi, bhikkhusaghassa dtumpi vaati, sappitelni pana gahetv dp jalitabb, saka gahetv pak ropetabbti. Bhikkhusagheti aparicchinnakamahbhikkhusaghe. Bhikkhunisaghepi eseva nayo. Gotrabhunoti gottamattakameva anubhavamn, nmamattasamati attho. Ksvakahti ksvakahanmak. Te kira eka ksvakhaa hatthe v gvya v bandhitv vicarissanti Gharadvra pana tesa puttabhariy kasivaijjdikammni ca pkatikneva bhavissanti. Tesu dusslesu sagha uddissa dna dassantti ettha dusslasaghanti na vutta. Sagho hi dusslo nma natthi. Dussl pana upsak tesu dusslesu bhikkhusagha uddissa saghassa demti dna dassanti. Iti bhagavat buddhappamukhe saghe dinnadakkhipi guasakhya asakhyeyyti vutta. Ksvakahasaghe dinnadakkhipi guasakhyeva asakhyeyyti vutt. Saghagat dakkhi hi saghe cittkra ktu sakkontassa hoti, saghe pana cittkro dukkaro hoti. Yo hi saghagata dakkhia dassmti deyyadhamma paiydetv vihra gantv, bhante, sagha uddissa eka thera dethti vadati, atha saghato smaera labhitv smaero me laddhoti aathatta pajjati, tassa dakkhi saghagat na hoti. Mahthera labhitvpi mahthero me laddhoti somanassa uppdentasspi na hotiyeva. Yo pana smaera v upasampanna v dahara v thera v bla v paita v yakici saghato labhitv nibbematiko hutv saghassa demti saghe cittkra ktu sakkoti, tassa dakkhi saghagat nma hoti. Parasamuddavsino kira eva karonti. Tattha hi eko vihrasmi kuumbiko saghagata dakkhia dassmti saghato uddisitv eka bhikkhu dethti yci. So eka dusslabhikkhu labhitv nisinnahna opujpetv sana papetv upari vitna bandhitv gandhadhmapupphehi pjetv pde dhovitv telena makkhetv buddhassa nipaccakra karonto viya saghe cittkrena deyyadhamma adsi. So bhikkhu pacchbhatta vihrajagganatthya kudlaka dethti gharadvra gato, upsako nisinnova kudla pdena khipitv gahti adsi. Tamena manuss hasu tumhehi ptova etassa katasakkro vattu na sakk, idni upacramattakampi natthi, ki nmetanti. Upsako saghassa so ayy cittkro, na etassti ha. Ksvakahasaghassa dinnadakkhia pana ko sodhetti? Sriputtamoggallndayo asti mahther sodhentti. Apica ther ciraparinibbut, there di katv yvajja dharamn khsav sodhentiyeva. Na tvevha nanda, kenaci pariyyena saghagatya dakkhiyti ettha atthi buddhappamukho sagho, atthi etarahi sagho, atthi angate ksvakahasagho. Buddhappamukho sagho etarahi saghena na upanetabbo, etarahi sagho angate ksvakahasaghena saddhi na upanetabbo. Tena teneva samayena kathetabba. Saghato uddisitv gahitasamaaputhujjano hi pipuggaliko sotpanno, saghe cittkra ktu sakkontassa puthujjanasamae dinna mahapphalatara. Uddisitv gahito sotpanno pipuggaliko sakadgmti-dsupi eseva nayo. Saghe cittkra ktu sakkontassa hi khsave dinnadnato uddisitv gahite dusslepi dinna mahapphalatarameva Ya pana vutta slavato kho, mahrja, dinna mahapphala, no tath dussleti, ta ima naya pahya catasso kho imnanda, dakkhi visuddhiyoti imasmi catukke dahabba. 381. Dyakato visujjhatti mahapphalabhvena visujjhati, mahapphal hotti attho. Kalyadhammoti sucidhammo, na ppadhammo. Dyakato visujjhatti cettha vessantaramahrj kathetabbo. So hi jjakabrhmaassa drake datv pathavi kampesi. Paigghakato visujjhatti ettha kalynadmukhadvravsikevao kathetabbo. So kira dghasomattherassa tikkhattumpi piapta datv maraamace nipanno ayyassa ma dghasomattherassa dinnapiapto uddharatti ha. Neva dyakatoti ettha vahamnavsiluddako kathetabbo. So kira petadakkhia dento ekassa dusslasseva tayo vre adsi, tatiyavre amanusso dusslo ma vilumpatti viravi, ekassa slavantabhikkhuno datv ppitakleyevassa ppui. Dyakato ceva visujjhatti ettha asadisadna kathetabba. S dakkhi dyakato visujjhatti ettha yath nma cheko kassako asrampi khetta labhitv samaye kasitv pasu apanetv srabjni patihapetv rattindiva rakkhe pamda anpajjanto aassa srakhettato adhikatara dhaa labhati, eva slav dusslassa datvpi phala mahanta adhigacchatti. Imin upyena sabbapadesu visujjhana veditabba. Vtargo vtargesti ettha vtargo nma angm, arah pana ekantavtargova, tasm arahat arahato dinnadnameva agga. Kasm? Bhavlayassa bhavapatthanya abhvato. Nanu khsavo dnaphala na saddahatti? Dnaphala saddahant khsavasadis na honti. Khsavena katakamma pana nicchandargatt kusala v akusala v na hoti, kiriyahne tihati, tenevassa dna agga hotti vadanti. Ki pana sammsambuddhena sriputtattherassa dinna mahapphala, udhu sriputtattherena sammsambuddhassa dinnanti. Sammsambuddhena sriputtattherassa dinna mahapphalanti vadanti. Sammsambuddhahi hapetv ao dnassa vipka jnitu samattho nma natthi. Dnahi cathi sampadhi dtu sakkontassa tasmiyeva attabhve vipka deti. Tatrim sampad deyyadhammassa dhammena samena para apetv uppannat, pubbacetandivasena cetanya mahattat, khsavabhvena gutirekat, tadivasa nirodhato vuhitabhvena vatthusampannatti.
Papacasdaniy majjhimanikyahakathya
Dakkhivibhagasuttavaan nihit.
Catutthavaggavaan nihit.