Anuruddhattheravatthu

192. Pacame dibbacakkhukna yadida anuruddhoti dibbacakkhukabhikkhna anuruddhatthero aggoti vadati. Tassa ciavasitya aggabhvo veditabbo. Thero kira bhojanapapacamatta hapetv sesakla loka vahetv dibbacakkhun satte olokentova viharati. Iti ahoratta ciavasitya esa dibbacakkhukna aggo nma jto. Apica kappasatasahassa patthitabhvenapesa dibbacakkhukna aggova jto.
Tatrassa pahakamme ayamanupubbikath ayampi hi kulaputto padumuttarasseva bhagavato kle pacchbhatta dhammassavanattha vihra gacchantena mahjanena saddhi agamsi. Aya hi tad aataro apkaanmo issarakuumbiko ahosi. So dasabala vanditv parisapariyante hito dhammakatha suti. Satth desana yathnusandhika ghaetv eka dibbacakkhuka bhikkhu etadaggahne hapesi.
Tato kuumbikassa etadahosi mah vatya bhikkhu, ya eva satth saya dibbacakkhukna aggahne hapesi. Aho vathampi angate uppajjanakabuddhassa ssane dibbacakkhukna aggo bhaveyyanti citta uppdetv parisantarena gantv svtanya bhagavanta bhikkhusaghena saddhi nimantetv punadivase buddhappamukhassa bhikkhusaghassa mahdna datv mahanta hnantara may patthitanti teneva niymena ajjatanya svtanyti nimantetv satta divasni mahdna pavattetv saparivrassa bhagavato uttamavatthni datv bhagav nha ima sakkra dibbasampattiy na manussasampattiy atthya karomi. Ya pana tumhe ito sattadivasamatthake bhikkhu dibbacakkhukna aggahne hapayittha, ahampi angate ekassa buddhassa ssane so bhikkhu viya dibbacakkhukna aggo bhaveyyanti patthana katv pdamle nipajji. Satth angata oloketv tassa patthanya samijjhanabhva atv evamha ambho purisa, angate kappasatasahassapariyosne gotamo nma buddho uppajjissati, tassa ssane tva dibbacakkhukna aggo anuruddho nma bhavissasti. Evaca pana vatv bhattnumodana katv vihrameva agamsi.
Kuumbikopi yva buddho dharati, tva avijahitameva kalyakamma katv parinibbute satthari nihite sattayojanike suvaacetiye bhikkhusagha upasakamitv, bhante, ki dibbacakkhussa parikammanti pucchi. Padpadna nma dtu vaati upsakti. Sdhu, bhante, karissmti sahassadpnayeva tva dparukkhna sahassa kresi, tadanantara tato parittatare, tadanantara tato pariyattatareti anekasahasse dparukkhe kresi. Sesapadp pana aparim ahesu.
Eva yvajva kalyakamma katv devesu ca manussesu ca sasaranto kappasatasahassa atikkamitv kassapasammsambuddhassa kle brasiya kuumbiyagehe nibbattitv parinibbute satthari nihite yojanike cetiye bahu kasaptiyo krpetv sappimaassa pretv majjhe ekeka guapia hapetv ujjletv mukhavaiy mukhavai phuspento cetiya parikkhippetv attano sabbamahanta kasapti kretv sappimaassa pretv tass mukhavaiya samantato vaisahassa jlpetv majjhahne thpika pilotikya vehetv jlpetv kasapti ssendya sabbaratti yojanika cetiya anupariyyi. Eva tenpi attabhvena yvajva kalyakamma katv devaloke nibbatto.
Puna anuppanne buddhe tasmiyeva nagare duggatakulassa gehe paisandhi gahitv sumanasehi nma nissya vasi, annabhrotissa nma ahosi. So pana sumanasehi devasika kapaaddhikavaibbakaycakna gehadvre mahdna deti. Athekadivasa upariho nma paccekabuddho gandhamdanapabbate nirodhasampatti sampanno. Tato vuhya ajja kassa anuggaha ktu vaatti vmasi. Paccekabuddh ca nma duggatnukampak honti. So ajja may annabhrassa anuggaha ktu vaatti cintetv idni annabhro aavito attano geha gamissatti atv pattacvaramdya gandhamdanapabbat vehsa abbhuggantv gmadvre annabhrassa sammukhe paccuhsi.
Annabhro paccekabuddha tucchapattahattha disv paccekabuddha abhivdetv api, bhante, bhikkha labhitthti pucchi. Labhissma mahputi. Bhante, thoka idheva hothti vegena gantv attano gehe mtugma pucchi bhadde, mayha hapita bhgabhatta atthi, natthti? Atthi smti. So tatova gantv paccekabuddhassa hatthato pattamdya gantv bhadde, maya purimabhave kalyakammassa akatatt bhatta paccssamn viharma amhka dtukmatya sati deyyadhammo na hoti, deyyadhamme sati paigghaka na labhma, ajja me uparihapaccekabuddho diho, bhgabhattaca atthi, mayha bhgabhatta imasmi patte pakkhiphti.
Byatt itth yato mayha smiko bhgabhatta deti, maypi imasmi dne bhginiy bhavitabbanti attano bhgabhattampi uparihassa paccekabuddhassa patte patihapetv adsi. Annabhro patta haritv paccekabuddhassa hatthe hapetv, bhante, evarp dujjvit muccmti ha. Eva hotu, mahputi. So attano uttarasaka ekasmi padese attharitv bhante, idha nisditv paribhujathti ha. Paccekabuddho tattha nisditv navavidha piklya paccavekkhanto paribhuji. Paribhuttakle annabhro pattadhovana-udaka adsi. Paccekabuddho nihitabhattakicco
Icchita patthita tuyha, sabbameva samijjhatu;
sabbe prentu sakapp, cando pannaraso yathti.

Anumodana katv magga paipajji. Sumanasehissa chatte adhivatth devat aho dna paramadna uparihe suppatihitanti tikkhattu vatv sdhukra adsi. Sumanasehi ki tva ma ettaka kla dna dadamna na passasti ha. Nha tava dne sdhukra demi, annabhrena uparihapaccekabuddhassa dinnapiapte pasditv sdhukra demti.

Sumanasehi cintesi acchariya vatida, aha ettaka kla dna dento devata sdhukra dpetu nsakkhi. Aya annabhro ma nissya vasanto anurpassa paigghakapuggalassa laddhatt ekapiaptadneneva sdhukra dpesi, etassa anucchavika datv eta piapta mama santaka ktu vaatti annabhra pakkospetv ajja tay kassaci kici dna dinnanti pucchi. ma, ayya, uparihapaccekabuddhassa me attano bhgabhatta dinnanti. Handa, bho, kahpaa gahitv eta piapta mayha dehti. Na demi ayyti. So yva sahassa vahesi, annabhro sahassenpi na demti ha. Hotu, bho, yadi piapta na desi, sahassa gahitv patti me dehti. Etampi dtu yutta v ayutta v na jnmi, ayya pana uparihapaccekabuddha pucchitv sace dtu yutta bhavissati, dassmti gantv paccekabuddha samppuitv, bhante, sumanasehi mayha sahassa datv tumhka dinnapiapte patti ycati, dammi v na dammi vti Upama te paita karissmi. Seyyathpi kulasatike gme ekasmiyeva ghare dpa jleyya, ses attano attano telena vai temetv jlpetv gaheyyu, purimadpassa pabh atthi, natthti. Atirekatar, bhante, pabh hotti. Evameva paita uukaygu v hotu kaacchubhikkh v, attano piapte paresa patti dentassa satassa v detu sahassassa v, yattakna deti, tattakna pua vahati. Tva dento ekameva piapta adsi, sumanasehissa pana pattiy dinnya dve piapt honti eko tava, eko ca tassti.
So paccekabuddha abhivdetv sumanasehissa santika gantv piapte patti gaha smti ha. Handa, kahpaasahassa gahti. Nha piapta vikkimi, saddhya pana tumhka patti demti. Tta, tva mayha saddhya patti desi, aha pana tuyha gua pjento sahassa demi, gaha, ttti. So eva hotti sahassa gahi. Tta, tuyha sahassa laddhaklato pahya sahatth kammakaraakicca natthi, vthiya ghara mpetv vasa. Yena tuyha attho, ta ma harpetv gahhti. Nirodhasampattito vuhitapaccekabuddhassa dinnapiapto nma tadivasameva vipka deti. Tasm sumanasehi aa divasa annabhra gahetv rjakula agacchantopi tadivasa gahetvva gato.
Annabhrassa pua gamma rj sehi anoloketv annabhrameva olokesi Ki, deva, ima purisa ativiya olokesti? Aa divasa adihapubbatt olokemti. Oloketabbayuttako esa devti. Ko panassa oloketabbayuttako guoti? Ajja attano bhgabhatta saya abhujitv uparihapaccekabuddhassa dinnatt mama hatthato sahassa labhi devti. Konmo esoti? Annabhro nma devti. Tava hatthato laddhatt mamapi hatthato laddhu arahati, ahampissa pja karissmti vatv sahassa adsi. Etassa vasanageha jntha bhaeti? Sdhu devti eka gehahna sodhent kuddlena hathatahne nidhikumbhiyo gvya gva hacca hit disv rao rocayisu. Rj tena hi gantv khanathti ha. Tesa khanantna khanantna heh gacchanti. Puna gantv rao rocayisu. Rj annabhrassa vacanena khanathti ha. Te gantv annabhrasseva vacananti khanisu. Kuddlena hathatahne ahicchattakamakuni viya kumbhiyo uhahisu. Te dhana haritv rao santike rsi akasu. Rj amacce sanniptetv imasmi nagare kassa aassa ettaka dhana atthti pucchi. Natthi kassaci devti. Tena hi aya annabhro imasmi nagare dhanasehi nma hotti. Tadivasameva sehicchatta labhi.
So tato pahya yvajva kalyakamma katv tato cuto devaloke nibbatto. Dgharatta devamanussesu sasaritv amhka satthu uppajjanakle kapilavatthunagare amittodanasakkassa gehe paisandhi gahi. Nmaggahaadivase panassa anuruddhoti nma akasu. Mahnmasakkassa kanihabht satthu capituputto paramasukhumlo mahpuo ahosi. Suvaaptiyayevassa bhatta uppajji. Athassa mt ekadivasa mama putta natthti pada jnpessmti eka suvaapti aya suvaaptiy pidahitv tucchakayeva pesesi. Antarmagge devat dibbapvehi presu. Eva mahpuo ahosi. Tia utna anucchavikesu tsu psdesu alakatanakitthhi parivuto devo viya sampatti anubhavi.
Amhkampi bodhisatto tasmi samaye tusitapur cavitv suddhodanamahrjassa aggamahesiy kucchismi paisandhi gahetv anukkamena vuddhippatto eknatisa vassni agramajjhe vasitv mahbhinikkhamana nikkhamitv anukkamena paividdhasabbautao bodhimae sattasattha vtinmetv isipatane migadye dhammacakkappattana pavattetv loknuggaha karonto rjagaha gamma putto me rjagaha gatoti sutv gacchatha bhae mama putta nethti pitar pahite sahassasahassaparivre dasa amacce ehibhikkhupabbajjya pabbjetv kudyittherena crikgamana ycito rjagahato vsatisahassabhikkhuparivro nikkhamitv kapilavatthupura gantv tisamgame anekehi iddhipihriyehi sappihriya vicitradhammadesana katv mahjana amatapna pyetv dutiyadivase pattacvaramdya nagaradvre hatv ki nu kho kulanagara gatna sabbaubuddhna cianti vajjamno sapadna piya caraa cianti atv sapadna piya caranto putto me piya caratti sutv gatassa rao dhamma kathetv tena sakanivesana pavesetv katasakkrasammno tattha ktabba tijannuggaha katv rhulakumra pabbjetv nacirasseva kapilavatthupurato mallarahe crika caramno anupiya-ambavana agamsi.
Tasmi samaye suddhodanamahrj skiyajana sanniptetv ha sace mama putto agra ajjhvasissa, rj abhavissa cakkavatt sattaratanasamanngato. Nattpi me rhulakumro khattiyagaena saddhi ta parivretv acarissa, tumhepi etamattha jntha. Idni pana me putto buddho jto, khattiyvassa parivr hontu. Tumhe ekekakulato ekeka draka dethti. Eva vutte ekappahreneva sahassakhattiyakumr pabbajisu. Tasmi samaye mahnmo kuumbasmiko hoti. So anuruddhasakka upasakamitv etadavoca etarahi, tta anuruddha, abhit abhit sakyakumr bhagavanta pabbajita anupabbajanti, amhka kule natthi koci agrasm anagriya pabbajito. Tena hi tva v pabbaja, aha v pabbajissmti. So tassa vacana sutv gharvse ruci akatv attasattamo agrasm anagriya pabbajito. Tassa pabbajjnukkamo saghabhedakakkhandhake (cava. 330 dayo) gatova.
Eva anupiya-ambavana gantv pabbajitesu pana tesu tasmiyeva antovasse bhaddiyatthero arahatta ppui. Anuruddhatthero dibbacakkhu nibbattesi, devadatto aha sampattiyo nibbattesi, nandatthero sotpattiphale patihsi, bhagutthero ca kimilatthero ca pacch arahatta ppuisu. Tesa pana sabbesampi therna attano attano gatahne pubbapatthanbhinhro gamissati. Aya pana anuruddhatthero dhammasenpatissa santike kammahna gahetv cetiyarahe pcnavasamigadya gantv samaadhamma karonto satta mahpurisavitakke vitakkesi, ahame kilamati. Satth anuruddho ahame mahpurisavitakke kilamatti atv tassa sakappa pressmti tattha gantv paattavarabuddhsane nisinno ahama mahpurisavitakka pretv catupaccayasantosabhvanrmapaimaita mah-ariyavasapaipada (a. ni. 8.30) kathetv kse uppatitv bhesakalvanameva gato.
Thero tathgate gatamatteyeva tevijjo mahkhsavo hutv satth mayha mana jnitv gantv ahama mahpurisavitakka pretv adsi. So ca me manoratho matthaka pattoti buddhna dhammadesana attano ca paividdhadhamma rabbha im gth abhsi
Mama sakappamaya, satth loke anuttaro;
manomayena kyena, iddhiy upasakami.
Yath me ahu sakappo, tato uttari desayi;
nippapacarato buddho, nippapacamadesayi.
Tassha dhammamaya, vihsi ssane rato;
tisso vijj anuppatto, kata buddhassa ssananti. (Therag. 901-903).
Atha na aparabhge satth jetavanamahvihre viharanto mama ssane dibbacakkhukna anuruddho aggoti aggahne hapesi.