Jhnadhammavasenti vitakkdipacakajjhnadhammavasena. Cittuppdavasena anekavra pavattamnampi jhna ekvajjanatya ekavthipariypannatt ek sampatti evti punappuna sampattivasenti vutta. Cattri arpajjhnni yathsaka ekekasmiyeva rammae pavattantti ha rammaabhedbhvatoti. Purimakraadvayavasenevti jhnadhammavasena, punappuna sampattivasenti pubbe vuttappakrakraadvayavaseneva. Tesa arpajjhnna kilesaparihbhvena nibbutni agni, bhvanvisesavasena sukhumni rammani. Tasm tnti tesa vasena tni jhnni santni, tasm sant ete vihrti vutta. Tesa catunnampti catunnampi tesa arpajjhnna. 83. Soti adhimniko bhikkhu, ao v ito bhirako tpasaparibbjakdiko na hi sammasati. Tattha adhimniko appatte pattasaitya na sammasati, itaro avisayatya. Yatthti yasmi sallekhavatthusmi, avihisakatdhi catucattlsya krehi. Aha sampattiyo nma kilesna vikkhambhanavasena pavatt uttaruttari santapat dhamm, na tath lokiy avihisdayo. Tattha katha avihisdayo eva sallekhabhvena vutt, na itarti imamattha vibhvento codako kasm panti-dimha. Itaro kma sampattiyo santapatasabhv, vaapdakatya pana kilesna sallekhapaipad na honti, avihisdayo pana vivaapdak sallekhapaipadti imamattha vibhvento lokuttarapdakattti-dimha. Iminyeva ahasampatthi avihisdna visesadpakena suttena yath mahapphalatara hoti, ta pakrajta veditabba. Idahi dakkhieyyataratya dakkhiya mahapphalatarata sandhya vuttanti sambandho. Nanu tattha sotpattiphalasacchikiriyya paipannoti gata, na saraagatoti codana sandhyha saraagamanato pahyti-di. Vuttaheta ahakathya (ma. ni. aha. 3.379) hehimakoiy tisaraa gato upsakopi sotpattiphalasacchikiriyya paipanno nmti. Yo hi vaadukkha samatikkamitukmo pasannacitto ratanattaya saraa gacchati, tassa ta adhisldna upanissayo hutv anukkamena dassanamaggdhigamya savatteyyti. Vihisdivatthunti yadeta vihisdna vatthu vadma, imasmi vihisdivatthusmi. Antamicchdihica micchattna dimicchdihicti ida desankkama sandhya vutta. Missetvti micchdihibhvasmaena ekajjha katv. Tathti imin yath kammapathamicchattna ante dimhi ca vuttamicchdihi missetv ekajjha vutta, tath tesa ante vuttasammdihti imamattha upasaharati. Panti vohrato satta, paramatthato jvitindriya. Atiptenti saraseneva patanasabhva aticca antar eva ptenti, atikkamma v satthdhi abhibhavitv ptenti. Adinnanti parasantaka. diyantti gahanti. Sallekhatti sama lekhati, pajahatti attho. Kammapathakath esti atthabhajanakanti vutta. Piyasuakaraato pisu, pisati pare satte hisatti v pisu. Pharusti lkh, nihurti attho. Niratthakanti attharahita attano paresaca hitavinimutta. Micchti vipart niccdivasena pavattiy. Ppikti lmik. Ekantkusalatya vihi buddhdhi garahit. Natthi dinnanti divatthukyti dasavatthukamicchdihimha. Natthikabhvbhinivesanavasena kammapathappattiyevass kammapathapariypannat. Rpa attti-dinayappavatt attadihi maggantaryakaratt aniyynikadihi. Aniyynikatt eva hiss micchattapariypannat. Sammti avipart, tato eva sobhan sundar, buddhdhi pasatthatt viuppasatth. Sesamettha micchdihiya vuttanayena veditabba. Asubhdsu subhdi-kraggahaato aythva-aniyynik ayoniso uppattiy. Akusalti aythv-aniyynik akusal sakapp. Esa nayoti imin aythv aniyynik akusal vcti-din tattha tattha aythvdi-attha atidisati. Vcti cetan adhippet, tath kammantjvsati ca. Yebhuyyena attnussaraavasena pavattito atta cintayatoti vutta. Tath hi loke eva vadanti ya me pahta dhana ahosi, ta pamdavasena pana bahu khanti. Satipatirpakenti cirakatampi cirabhsitampi saritti eva vuttasatuppattipatirpakena. Uppattinti cittuppatti. Tathpavattacittuppdo hi micchsati. S pana kodhavasena v akkocchi ma avadhi manti-din (dha. pa. 3) upanayhantassa, rgavasena v ynissa tni pubbe mtugmena saddhi hasitalapitakitni anussaratti (a. ni. 7.50) vuttanayena subhato anussarantassa, dihivasena v so kho pana me atto nicco dhuvoti-din micch-abhinivisantassti evamdin nayena pavattatti veditabb. Upyacintvasenti khippajlakuminduhaldi-upakaraasavidhndsu yutticintandivasena ppa katv vippaisranimitta, sukata mayti pmojjanimitta katv paccavekkhakrena moho aa. Tattha pana asive sivti vohro viya avohro. Micchsabhvatt pana micchatveva vuccati. Eknavsatibheda paccavekkhaaa samm pekkhitatt samma vuccati, itara pana jhndipaccavekkhaaa sammdihiyva sagayhati. Rprpasampattilbhitmattena vaato avimuttyeva samn vimutt mayanti evasaino. Pakatipurisantaraasakhtya, guaviyuttassa attano sakattani avahnasakhtya, attano mahbrahmun salokat tassa sampatsayujjanasakhtya v avimuttiya vimuttisaino. Ekantkusalatya hnatt ppik. Aythvatya vipart. Yathvuttenti avimuttyeva samnti vuttappakrena. Mayamettha sammdihi bhavissmti-dsu phalasammdihi-dnipi maggasammdihi-dipakkhiknevti adhippyena phalasampayuttnipe veditabbti vutta. Sabbepi pana phaladhamme vimuttikkhandhasagahato vimuttti vuccamne na koci virodho. Ettha sammvimuttisakhte sallekhavatthumhi. Yadi nvaraavasena vuttni, tasm teva vuttnti ha abhijjhlti-di. Pariyuhnappatt thinamiddhapariyuhit. Yassa dhammassa atthitya uddhat nma honti, so dhammo uddhaccanti ha uddaccena samanngatti uddhatti. Vicinantti dhammoti v adhammoti v din ya kici sabhva vinicchinant. Upanhanaslti parassa attano citte anubandhanasl. Issantti usyanti. Sahayantti sah aath attna aath pavedanak. Te pana yasm na yathbhtavdino, tasm ha na samm bhsantti vutta hotti. Vuttapaccankanayenti na kodhan akkodhanti-din vutta-atthapaipakkhanayena. Dukkha vaco etesu vippaiklagghitya vipaccankaghesti dubbac. Te pana vacanakkham na hontti ha vattu dukkhti-di. Hncratya dukkhassa v samppakatya ppak. Asaddhammavasenti asappurisadhammavasena. Attan visesitabbavasena kyaviatti-dna kyakammadvrdibhvo viya assaddhiydi-asaddhammasamanngamena-asata asappurisna dhammnanti tniyeva assaddhiydni asaddhamm nma, tesa vasenha saddh etesa natthti yath ta duppati. Suttageyydi appa suta etesanti appassut, sutena anupapann. Natthti gahetabbanti imin abhvattho aya appa-saddo appaasamakasavttapasarsapasamphassnanti-dsu (a. ni. 10.11) viyti dasseti. Sammpaipattiy anrambhanato kucchit grayh sdanti osdanti sakilesapakkheti kust da-krassa ta-kra katv. Akusalna dhammna pahnya kusalna dhammna upasampadya raddha paggahita vriya etesanti raddhavriy. Anuppdanena muh nah sati etesanti muhassat. Duhti dsit. Duppa nma dsitabhvo paipakkhena vinsitabhvoti ha nahapati vutta hotti. Heh sammdihiggahaena kammassakatpaya maggasammdihiy ca gahitatt subbacakalyamittatparivrhi idha saddhdhi vipassansambhrassa uddhaatt ca vutta idha vipassanpa veditabbti. Tenha vipassansambhro hti-di. Yutti anapekkhitvpi ayamattho gahetabboti dassento ha porna ti. Lokuttaraguna antaryakaranti lokuttaraguna adhigamassa antaryakara. Sandihinti sa attano dihi, ya v ta v attan yathgahitadihinti attho. Sabhva atikkamitv parato masanato parms. Dahagghti idameva saccanti thiragghaggh. Painissaggti painissajjanako. Kummovti yath kacchapo attano pddike age kenaci ghaito sabbni agni attano kapleyeva samodahati, na bahi nharati, evamayampi na sundaro tava gho, chaehi nanti vutto ta na vissajjeti. Antoyeva attano hadaye eva hapetv ta vadati. Kumbhlagghanti sasumraggha. Gahantti yath sasumr gahita na vissajjenti, eva gahanti. 84. Eva catucattlsya krehti avihisandhi catu-adhikacattlsappakrehi. Kasm panettha avihis dito vutt? Sabbaguna mlabhvato. Avihisti hi karuyeta adhivacana, s ca visesato slassa mlakraa parpaghtalakkha dussly orampanato. Yath hi ptipto parpaghtalakkhao, tath paresa spateyyvaharaa, sattippahratopi dhanassvahro garutaroti. Tath abrahmacariya gabbhadhradidukkhvahanato, paradrtikkame pana vattabbameva natthi. Paresa visavdanabhedanamammaghaanna parpaghtabhvo pkao eva, samphappalpo atthagghpanato anatthuppdanato, abhijjh adinndndihetuto, bypdo ptiptdihetuto, micchdihi sabbnatthahetuto parpaghtalakkha, micchdihi dhammikapaiopi ptiptdni karoti, pare ca tattha niyojeti, kimaga pana itare. Vihisalakkha dussly oram avihisalakkha visesato slassa balavakraa. Slapadahno ca samdhi, samdhipadahn ca pati sabbaguna mlabht avihis. Apica urajjhsayna nisammakrna dhrna uttamapurisna sla viya samdhipapi paresa hitasukhvahva sampajjantti evampi karu sabbaguna mlanti s dito vutt. Tato para visesato avihissamuhn ime dhammti dassanattha kusalakammapathadhamm gahit. Tato ida guna mlabhta sla, ettha patihitena ime dhamm uppdetabbti dassanattha aha sammatt gahit. Tesa visodhanya paipannassa dito eva hotti dassanattha nvaraaviveko gahito, dito nvaraadvayassa aggahae gahitgahitakraa ahakathya vuttameva. Kodhassa pana bypdato bhedo vatthasuttavaanya (ma. ni. aha. 1.71) vuttanayeneva veditabbo. Kodhdippahnena cettha sallekhasiddhti dassanattha tato upakkilesavisuddhi gahit. S ca subbacakalyamitta-appamattathi sijjhatti dassanattha pakiak gahit. Sampannasovacassatdiguassa ime dhamm pripri gacchanti, vipassana paribrhetv ariyamaggdhigamya savattantti dassanattha saddhamm gahit. Evabhtassa aya micchgho lokuttaragudhigamassa antaryakaro, tasm so drato vajjetabbo, eva yathvuttya sammpaipattiy ariyamagga adhigacchanto sallekha matthaka ppetti dassanattha sandihiparmsti-di vuttanti evametesa catucattlsya sallekhkrna gahaapayojana anupubb ca veditabb. Payogato sallekhapaipada paipajjitu asakkontna cittuppdopi bahpakroti ha cittuppdassapi bahpakrata dassetunti. Kusalesu dhammesti avihisdsu yathvutta-anavajjadhammesu. Anuvidhiyanti cittuppdassa kyavchi anuvidhn. Tesa dhammnanti avihisdidhammna, tesa v cittuppdavasena pavattadhammna. Idni yathvuttadhamma vitthrato dassetu kasm panti-di raddha. Saraagamana vcya vipetu asakkontassa vasena vutta kyena vti. Sla kyena samdiyatti etthpi eseva nayo. Ettha ca tath tath pavattasallahukakmvacarakusalacittuppatti updya tathrpakusalakyavackammna bahpakrat vuttti na sabhvato cittuppdassa bahpakrata yatti dahabba. 85. Hitdhigamyti dihadhammikdihitasampattiy, ariyamaggdhigamya eva v. Ariyamaggo hi ekantahitatt hito nma. Parivajjanavasena kamana pavatti parikkamananti ha parikkamanya parivajjanatthyti. Sammdassanupyasavidhnena avihis paiyatt sammsambuddhena. Sukhenevti akiccheneva. Eteneva upyenti eteneva avihispade vuttena vidhin. Sabbapadnti sesni tecattlsa padni. 86. Akusal paisandhi-ajanak nma uddhaccasahagatacittuppdadhamm aepi pavattivipkamattadyino, dinnya paisandhiy vipkajanak, paccayavekallena vipaccitu aladdhoks ahosikammdayo v ajanak. Jtivasenti akusalajtivasena. Adhobhgagamanyti apyagamany. Evanmti nmaggahaena sabhva upalakkheti sati paccayasamavye tasabhvnativattanato. Tenha vipkakle anihkantavipkattti. Vuttanayeneva kusalapakkho veditabbo. Aya pana viseso, idha paisandhi-ajanak abhisahagatadhamm, sesa vuttasadisameva. Sabbe akusalti ettha vihisameka hapetv itare sabbe akusal upambht. Vihis hi upameyya. Sabbe kusalti etthpi eseva nayo. Eteneva upyenti yath vihisna upameyyat, tadavasesna kusalkusalna upambhvo vutto, imin nayena akusala ptiptdi-akusalena itarena, kusalaca ptiptpaivirati-dikusalena itarena upametabba. 87. Parinibbpaneti kilesaparihavpasamane. Parito limpanahena palipa vuccati mahkaddama, ta pana ekantato gambhrampi hotti gambhrakaddame nimuggoti vutta. Palipa viya palipanti paca kmagu vuccanti, tasm eva idni vuccamnena upamopameyyasasandananayena ettha imasmi hne atthayojan veditabb. Na hi ta kraanti ettha kraa nma hatthassa v pdassa v apalipannabhvo, so pana natthi. Esa nayo upameyyepi. Tattha siy kassaci parivitakko bhagavato desannubhvena bhikkhu-dayo kathentti. Bhagavyeva hi tattha uddharatti vatv upamya tadattha vibhvetu raoti-di vutta. Puthujjan tvatihantu, svakasikhppattavisesnampi ariyna desan satthuyeva desanti dassetu kicpti-dimha. Tath hi tehi desitasuttni buddhavacanameva, tesa desanya laddhavisespi ariy buddhaputtyevti. Anibbisatyti anibbisevanatya. Asikkhitavinayatyti pacanna vinayna sdara asikkhitabhvena. Te pana vinay tissanna sikkhna sikkhpanena hotti ha tisso sikkh sikkhpessatti. Ki pana tanti? hnameta vijjatti ettha vutta ki pana hnanti ha apalipapalipannattanti-di. Yasm piya so vata cundti-din smaattha upambhvena gahetv visesattho upameyyabhvena vutto, tasm tamattha evamattho veditabboti-din sdhraato vatv puna asdhraato vivaranto ki vutta hotti-dimha. Parassa vihiscetana nibbpessatti ida yo avihissakhta sammpaipatti disv dihnugati pajjanto dhammadesanya paro avihisako hoti, tdisa sandhya vutta. desanahi tassa vacananti. Tenha aya y es vihisakassti. Pubbe vihisakassa micchpaipajjantassa. Vihispahnya magga bhvayatoti-din attano eva avihisya vihisparinibbnya savattanamha. Tenha parinibbuto viyti-di. Sabbapadesti ptiptissti-din gatesu tecattlsya padesu. 88. Evanti desitkraparmasana. Tassti sallekhassa. Atthi khvesa brhmaa, pariyyoti-dsu (a. ni. 8.11; pr. 3-10) viya pariyya-saddo kraatthoti ha sallekhakraanti. Tesa vasenti sallekhna vasena. Mettya upasaharaavasena hita esantena. Karuya vasena anukampamnena. Pariggahetvti parito gahetv, paritvti attho. Pariccti parito itv, samantato pharitv icceva attho. M pamajjitthti jhyathti vuttasamathavipassanna aena, aena v kenaci pamdakraena m pamda pajjittha. Niyynikassane hi akattabbakaraampi pamdoti. Vipattikleti satta-asappydivipattiyuttakle. Yathvutt paca pariyy aepi sabbe ssanagu idheva sagaha gacchantti ha jhyatha, m pamdatthti tumhka anussanti.
Sallekhasuttavaanya lnatthappaksan samatt.