9. Sammdihisuttavaan
89. Kathetukamyatpucch evti avadhraena itar catasso pucch nivatteti itarsa asambhavato, tattha yathpucchitassa atthassa vissajjanato ca aya sammdihti ythvato ajnantpi puthujjan bhirakatpasdayo attano samnasle hita sammdihti vadanti. Anussavdivasenpti anussavkraparivitakkadihinijjhnakkhantivasenapi. Yathsamagitkrassa atthassa evametanti nijjhnakkhampanato ekantato ythvaggho hotti ha attapaccakkhenapti, ythvato lakkhaassa paividdhatt attano paccakkhabhventi attho. Bahunna vacana updyti imin ssane loke ca niruhatya aya meitapayogoti ssanassa niruhatya ca sampasda updyapi tadubhayiko meitapayogo dahabbo. Atthanti vacanattha. Lakkhaanti sabhva. Updyti gahetv. Sobhanyti sundarya. Pasatthyti pasasya. Tesu purimena dhammna yathsabhvvabodhasakhta sammdihisabhva dasseti. Tena hi s sabbadhamme abhibhavitv sobhati. Dutiyena sampayuttadhammesu pariyikabhva. Tena hi s sampayuttadhamme amaye viya tasamaginaca puggala apia viya karoti, tassa paito nipuo cheko vi vibhvti-din dissu pasas pattharati. Kammassakatanti kamma sako etassti kammassako, tassa bhvo kammassakat, tattha a ida kamma sattna saka, ida no sakanti eva jnanaa. Saccnulomikaanti ariyasaccna paivedhassa anulomato saccnulomika a, vipassana. No saccnulomikyti bhirako saccnulomikya sammdihiy no sammdihi sabbena sabba tassa abhvato. Tattha kraamha attadihiparmsakattti. Kammassa katdihi pana bhirakassa attadihi anurujjhant pavattati atthi dinnanti-dinayappavattito. Ssaniko dvhipti ssaniko puthujjano kammassakatdhi dvhipi sammdihi. Okkantasammattaniymatt sekkho niyatyti vutta. Asekkhya sammdihiy sammdihti netv sambandhitabba. Tsupi puggalesu sekkho idha sammdihti adhippetoti dassento niyatya niyynikyti-dimha. Idni yathvuttamattha piy vibhvetu tenevhti-di vutta. Antadvayanti sassata, uccheda, kmasukha, attakilamathanti eta antadvaya. Lnuddhaccapatihnyhanantadvayassa anupagamana atthasiddhameva. Ujubhventi ujusabhvena maggena, majjhimya paipattiyti attho. Dhamme pasdaggahaena satthari saghe ca pasdopi gahitoyeva hotti dhammeicceva vutto tadavinbhvato. Yasm esa niyatya sammdihiy samanngato sammdihti adhippeto, taca vaato niyyna vivadhigamena hotti ha gato ima saddhammanti. Nibbnahi santo sad vijjamno dhammoti katv saddhammoti ima phalehi asdhraena pariyyena vattabbata labhati. Tayidamassa gama sacchikiriybhisamayo, so ca pahnbhisamaydhi saheva idha ijjhatti dassento sabbadihigahannti-dimha. Tattha sabbadihigahanni vinibbehento sabbakilese pajahantoti padadvayena pana pahnbhisamayamha, jtisasr nikkhamantoti imin paribhisamaya. Samatikkamattho hi pariattho. Paipatti parinihapentoti imin bhvanbhisamayanti dahabba. Klaparicchedavacananti paricchijjatti paricchedo, klo eva paricchedo klaparicchedo, yo so akusalapajnandin paricchinno maggavuhnaklo maggakkhao, tassa vacananti attho. Tenha yasmi kleti. Akusalacti ca-saddo samuccayattho. Tena vakkhamna akusalamldi samuccinoti. Daskusalakammapathanti kutoya viseso, yvat aniddhritavisesa akusala gahitanti? Na smaajotanya visese avahnato. Ki v imya yutticintya, yasm pahamavrena uddesavasena desitassa atthassa vitthradesan dutiyavro. Tenevha katama panvusoti-di. Yasm lokuttar sammdihi idha adhippet, tasm nirodhrammaya pajnanya maggapaya kiccavasena sammohato ida dukkhanti dasa-akusalakammapatha paivijjhanto akusala pajntti vuccatti attho. Tassti akusalakammapathasakhtassa dukkhassa. Teneva pakrenti nirodhrammaya pajnanya kiccavasenti vuttappakrena. Kusalanti etthya vacanattho kucchite ppadhamme salayati calayati kampetti kusala, kucchitena v krena sayantti kus, ppak dhamm. Te kuse lunti chindatti kusala. Kucchitna v snato tanukaraato a kusa nma, tena ltabba gahetabba pavattetabbanti kusala. Yath v kuso ubhayabhgagata hatthapadesa lunti, evamida uppannnuppannavasena ubhayabhgagata sakilesapakkha lunti chindati, tasm kuso viya luntti kusala. Kucchitna v svajjadhammna salanato savaraato kusala. Kusaladhammavasena hi akusal manacchahesu dvresu appavattiy savut honti. Kucchite v ppadhamme salayati gameti apanetti kusala. Kucchitna v ptiptdna snato nisnato tejanato kus, dosalobhdayo. Sdnavavasena cetanya tikkhabhvappattiy ptiptdna mahsvajjat. Te kuse lunti chindatti kusala. Kucchitna v snato antakaraato vinsanato kusni, puakiriyavasena pavattni saddhdni indriyni. Tehi ltabba pavattetabbanti kusala. Kuiti v bhmi vuccati, adhihnabhvena tasadisassa attano nissayabhtassa rprpapabandhassa sampati yatica anudahena vinsanato ku sasantti kus, rgdayo. Te viya attano nissayassa lavanato chindanato kusala. Payogasampdit hi kusaladhamm accantameva rprpadhamme appavattikaraena samucchindanti. Kusalassa mlanti kusalamla, suppatihitabhvasdhanena kusalassa patih nidnanti attho. Akusalamlanti etthpi eseva nayo. Akusalanti pana na kusala akusala, kusaladhammna paipakkhavasena akusalanti padassa attho veditabbo. Evahi rogynavajjasukhavipkakosallasambhtahena kusala vuccatti. Yath ya dhammajta na aroga na avajja na sukhavipka na ca kosallasambhta, ta akusalanti ayamattho dassito hoti. Eva ya na kucchitna salanasabhva, na kusena, kusehi v pavattetabba, na ca kuso viya lavanaka, ta akusala nmti ayampi attho dassitoti veditabbo. Vatthupajnanti dukkhdivatthuno pajnan paivedho. Tath bujjhanakapuggalna ajjhsayavasena desan pavattti ha akusaldipajnanenpti. Teneva ca sakhittena desan pavatt. Bhvanmanasikro pana sabba bhikkhave abhieyyanti (sa. ni. 4.46; pai. ma. 1.3) vacanato anavasesato rprpadhammna pariggahavaseneva pavattati. Tenha desanyevti-di. Tattha manasikrapaivedhoti pubbabhge pavattavipassanmanasikro ariyamaggapaivedho ca. Kassaci akopanato vitthravaseneva vutta vipassana anuyujant magga paivijjhantpi vitthranayeneva paivijjhantti attho visuddhikkamassa abhvato. Bhikkhti mahvihre dhammasagtivasena pacanikyamaale nisinnabhikkh. Theroti tattha saghattheroti vadanti. Vatthasuttavaanya vuttanayena pana mahsagharakkhitattherassa antevsikabhikkh sandhya hasti vutta. Theroti pana mahsagharakkhitatthero. So hi imasmi majjhimanikye ta ta vinicchaya kathesi. Rsitoti piato, ekajjhanti attho.