5. Paihita-acchavaggavaan
41. Pacamassa pahame seyyathpti opammatthe nipto. Tatra bhagav katthaci atthena upama parivretv dasseti vatthasutte (ma. ni. 1.70 dayo) viya, pricchattakopama- (a. ni. 7.69) aggikkhandhopamdisuttesu (a. ni. 7.72) viya ca, katthaci upamya attha parivretv dasseti loambilasutte (a. ni. 3.101) viya, suvaakrasuttasriyopamdisuttesu (a. ni. 7.66) viya ca. Imasmi pana sliskopame upamya attha parivretv dassento seyyathpi, bhikkhaveti-dimha. Tattha sliskanti sliphalassa ska. Yavaskepi eseva nayo. V-saddo vikappattho. Micchpaihitanti micchhapita. Yath vijjhitu sakkoti, na eva uddhagga katv hapitanti attho. Bhecchatti bhindissati, chavi chindissatti attho. Micchpaihitena cittenti micchhapitena cittena. Vaavasena uppannacitta sandhyeta vutta. Avijjanti ahasu hnesu aabhta ghanabahala mah-avijja. Vijja uppdessatti ettha vijjanti arahattamaggaa. Nibbnanti tahvnato nikkhantabhvena eva vutta amata. Sacchikarissatti paccakkha karissati. 42. Dutiye sammpaihitanti yath bhinditu sakkoti, eva uddhagga katv suhu hapita. Akkantanti ettha pdeneva akkanta nma hoti, hatthena uppita. Ruhisaddavasena pana akkantanteva vutta. Ayahettha ariyavohro. Kasm pana ae sepaikaakamadanakaakdayo mahante aggahetv sukhuma dubbala sliskayavaskameva gahitanti? Appamattakasspi kusalakammassa vivaya samatthabhvadassanattha. Yath hi sukhuma dubbala sliska v yavaska v hotu, mahantamahant sepaikaakamadanakaakdayo v, etesu yakici micch hapita hattha v pda v bhinditu lohita v uppdetu na sakkoti, samm hapita pana sakkoti, evameva appamattaka tiamuhi mattadnakusala v hotu, mahanta velmadndikusala v, sace vaasampatti patthetv vaasannissitavasena micch hapita hoti, vaameva haritu sakkoti, no vivaa. Ida me dna savakkhayvaha hotti eva pana vivaa patthentena vivaavasena samm hapita arahattampi paccekabodhiampi sabbautaampi dtu sakkotiyeva. Vuttaheta
Paisambhid vimokkh ca, y ca svakapram;
paccekabodhi buddhabhmi, sabbametena labbhatti. (Khu. p. 8.15).
Imasmi suttadvaye ca vaavivaa kathita. 43. Tatiye paduhacittanti dosena paduhacitta. Cetas cetopariccti attano cittena tassa citta paricchinditv. Yathbhata nikkhittoti yath haritv hapito. Eva nirayeti eva niraye hitoyevti vattabbo. Apyanti-di sabba nirayavevacanameva. Nirayo hi ayasakht sukh apetoti apyo, dukkhassa gati paisaraanti duggati, dukkaakrino ettha vivas nipatantti vinipto, nirassdatthena nirayo. 44. Catutthe pasannanti saddhpasdena pasanna. Sugatinti sukhassa gati. Sagga lokanti rpdisampatthi suhu agga loka. 45. Pacame udakarahadoti udakadaho. viloti avippasanno. Luitoti aparisahito. Kalalbhtoti kaddambhto. Sippisambukanti-dsu sippiyo ca sambuk ca sippisambuka. Sakkhar ca kahalni ca sakkharakahala. Macchna gumba ghati macchagumba. Carantampi tihantampti ettha sakkharakahala tihatiyeva, itarni carantipi tihantipi. Yath pana antarantar hitsupi nisinnsupi nipajjamnsupi et gviyo carantti carantiyo updya itarpi carantti vuccanti, eva tihantameva sakkharakahala updya itarampi dvaya tihantanti vutta, itara dvaya caranta updya sakkharakahalampi carantanti vutta. vilenti pacahi nvaraehi pariyonaddhena. Attattha vti-dsu attano dihadhammiko lokiyalokuttaramissako attho attattho nma. Attanova samparye lokiyalokuttaramissako attho parattho nma hoti. So hi parattha atthoti parattho. Tadubhaya ubhayattho nma. Apica attano dihadhammikasamparyikopi lokiyalokuttaro attho attattho nma, parassa tdisova attho parattho nma, tadubhayampi ubhayattho nma. Uttari v manussadhammti dasakusalakammapathasakht manussadhamm uttari. Ayahi dasavidho dhammo vinpi aa samdpaka satthantarakappvasne jtasavegehi manussehi sayameva samdinnatt manussadhammoti vuccati, tato uttari pana jhnavipassanmaggaphalni veditabbni. Alamariyaadassanavisesanti ariyna yutta, ariyabhva v ktu samattha adassanasakhta visesa. ameva hi jnanahena a, dassanahena dassananti veditabba, dibbacakkhuavipassanamaggaaphalaapaccavekkhaanameta adhivacana. 46. Chahe acchoti abahalo, pasannotipi vaati. Vippasannoti suhu pasanno. Anviloti na vilo, parisuddhoti attho, pheapubbuasakhasevlapaakavirahitoti vutta hoti. Anvilenti pacanvaraavimuttena. Sesa catutthe vuttanayameva. Imasmimpi suttadvaye vaavivaameva kathita. 47. Sattame rukkhajtnanti paccatte smivacana, rukkhajtnti attho. Rukkhnameta adhivacana. Yadidanti niptamatta. Mudutyti mudubhvena. Koci hi rukkho vaena aggo hoti, koci gandhena, koci rasena, koci thaddhatya. Phandano pana mudutya ceva kammaatya ca aggo sehoti dasseti. Citta, bhikkhave, bhvita bahulkatanti ettha samathavipassanvasena bhvitaceva punappunakataca citta adhippeta. Kurundakavsi phussamittatthero panha ekanta mudu ceva kammaniyaca citta nma abhipdakacatutthajjhnacittameva, vusoti. 48. Ahame eva lahuparivattanti eva lahu uppajjitv lahu nirujjhanaka. Yvacti adhimattapamatthe nipto, ativiya na sukarti attho. Idanti niptamatta. Cittanti ekacce tva cariy bhavagacittanti vadanti, ta pana paikkhipitv idha cittanti yakici antamaso cakkhuviampi adhippetamevti vutta. Imasmi panatthe milindarj dhammakathika ngasenatthera pucchi, bhante ngasena, ekasmi accharkkhae pavattitacittasakhr sace rpino assu, kva mahrsi bhaveyyti? Vhasatna kho, mahrja, vhna ahacaca vh vhisattambani dve ca tumb ekaccharkkhae pavattitassa cittassa sakhampi na upenti, kalampi na upenti, kalabhgampi na upentti (mi. pa. 4.1.2). Atha kasm sammsambuddhena upampi na sukarti vutta? Yatheva hi upama paikkhipitvpi kappadghabhvassa yojanikapabbatena yojanikassapapuanagarena, nirayadukkhassa sattisathatopamena, saggasukhassa ca cakkavattisampattiy upam kat, evamidhpi ktabbti? Tattha sakk pana, bhante, upam ktunti eva pucchvasena upam kat, imasmi sutte pucchya abhvena na kat. Idahi sutta dhammadesanpariyosne vutta. Iti imasmi sutte cittarsi nma kathitoti. 49. Navame pabhassaranti paara parisuddha. Cittanti bhavagacitta. Ki pana cittassa vao nma atthti? Natthi. Nldnahi aataravaa v hotu avaa v yakici parisuddhatya pabhassaranti vuccati. Idampi nirupakkilesatya parisuddhanti pabhassara. Taca khoti ta bhavagacitta. gantukehti asahajtehi pacch javanakkhae uppajjanakehi. Upakkilesehti rgdhi upakkilihatt upakkiliha nmti vuccati. Katha? Yath hi slavant crasampann mtpitaro v cariyupajjhy v dusslna durcrna avattasampannna puttnaceva antevsikasaddhivihriknaca vasena attano putte v antevsikasaddhivihrike v na tajjenti na sikkhpenti na ovadanti nnussantti avaa akitti labhanti, evasampadamida veditabba. crasampann mtpitaro viya ca cariyupajjhy viya ca bhavagacitta dahabba, puttdna vasena tesa akittilbho viya javanakkhae rajjanadussanamuyhanasabhvna lobhasahagatdna cittna vasena uppannehi gantukehi upakkilesehi pakatiparisuddhampi bhavagacitta upakkiliha nma hotti. 50. Dasamepi bhavagacittameva citta. Vippamuttanti javanakkhae arajjamna adussamna amuyhamna tihetukaasampayuttdikusalavasena uppajjamna gantukehi upakkilesehi vippamutta nma hoti. Idhpi yath slavantna crasampannna puttdna vasena mtdayo sobhan eteyeva attano puttakdayo sikkhpenti ovadanti anussantti vaakittilbhino honti, eva javanakkhae uppannakusalacittavasena ida bhavagacitta gantukehi upakkilesehi vippamuttanti vuccatti.
Paihita-acchavaggavaan.