13. Ekapuggalavaggavaan

170. Ekapuggalavaggassa pahame ekapuggaloti eko puggalo. Ettha ekoti dutiydipaikkhepattho gaanaparicchedo. Puggaloti sammutikath, na paramatthakath. Buddhassa hi bhagavato duvidh desan sammutidesan, paramatthadesan cti. Tattha puggalo satto itth puriso khattiyo brhmao devo mroti evarp sammutidesan, anicca dukkha anatt khandh dht yatanni satipahnti evarp paramatthadesan. Tattha bhagav ye sammutivasena desana sutv attha paivijjhitv moha pahya visesa adhigantu samatth, tesa sammutidesana deseti. Ye pana paramatthavasena desana sutv attha paivijjhitv moha pahya visesamadhigantu samatth, tesa paramatthadesana deseti.
Tatrya upam yath hi desabhskusalo tia vedna atthasavaanako cariyo ye damiabhsya vutte attha jnanti, tesa damiabhsya cikkhati. Ye andhabhsdsu aatarya bhsya tesa tya tya bhsya. Eva te mavak cheka byatta cariyamgamma khippameva sippa uggahanti. Tattha cariyo viya buddho bhagav, tayo ved viya kathetabbabhve hitni ti piakni, desabhskosallamiva sammutiparamatthakosalla, nndesabhs mavak viya sammutiparamatthavasena paivijjhanasamatth veneyyasatt, cariyassa damiabhsdi-cikkhana viya bhagavato sammutiparamatthavasena desan veditabb. ha cettha
Duve saccni akkhsi, sambuddho vadata varo;
sammuti paramatthaca, tatiya nupalabbhati.
Saketavacana sacca, lokasammutikra;
paramatthavacana sacca, dhammna bhtakra.
Tasm vohrakusalassa, lokanthassa satthuno;
sammuti voharantassa, musvdo na jyatti.
Apica ahahi kraehi bhagav puggalakatha katheti hirottappadpanattha, kammassakatdpanattha, paccattapurisakradpanattha, nantariyadpanattha, brahmavihradpanattha, pubbenivsadpanattha, dakkhivisuddhidpanattha, lokasammutiy appahnatthacti. Khandhadhtu-yatanni hiriyanti ottappantti hi vutte mahjano na jnti, sammohampajjati, paisattu hoti kimida khandhadhtu-yatanni hiriyanti ottappanti nmti? Itth hiriyati ottappati, puriso khattiyo brhmao devo mroti vutte pana jnti, na sammohampajjati, na paisattu hoti. Tasm bhagav hirottappadpanattha puggalakatha katheti.
Khandh kammassak, dhtuyo yatannti vuttepi eseva nayo. Tasm bhagav kammassakatdpanattha puggalakatha katheti.
Veuvandayo mahvihr khandhehi krpit, dhthi yatanehti vuttepi eseva nayo. Tasm bhagav paccattapurisakradpanattha puggalakatha katheti.
Khandh mtara jvit voropenti, pitara, arahanta, ruhiruppdakamma, saghabhedakamma karonti, dhtuyo yatannti vuttepi eseva nayo. Tasm bhagav nantariyadpanattha puggalakatha katheti.
Khandh mettyanti, dhtuyo yatannti vuttepi eseva nayo. Tasm bhagav brahmavihradpanattha puggalakatha katheti.
Khandh pubbenivsamanussaranti, dhtuyo yatannti vuttepi eseva nayo. Tasm bhagav pubbenivsadpanattha puggalakatha katheti.
Khandh dna paiggahanti, dhtuyo yatannti vuttepi mahjano na jnti, sammoha pajjati, paisattu hoti kimida khandhadhtu-yatanni paiggahanti nmti? Puggal paiggahanti slavanto kalyadhammoti vutte pana jnti, na sammoha pajjati, na paisattu hoti. Tasm bhagav dakkhivisuddhidpanattha puggalakatha katheti.
Lokasammutica buddh bhagavanto nappajahanti, lokasamaya lokaniruttiy lokbhilpe hityeva dhamma desenti. Tasm bhagav lokasammutiy appahnatthampi puggalakatha katheti.
Iti eko ca so puggalo cti ekapuggalo. Kenahena ekapuggalo? Asadisahena guavisihahena asamasamahenti. So hi dasanna pramna paipiy vajjana di katv bodhisambhraguehi ceva buddhaguehi ca sesamahjanena asadisoti asadisahenapi ekapuggalo. Ye cassa te gu, te sesasattna guehi visihti guavisihahenapi ekapuggalo. Purimak sammsambuddh sabbasattehi asam, tehi saddhi ayameva eko rpakyaguehi ceva nmakyaguehi ca samoti asamasamahenapi ekapuggalo.
Loketi tayo lok sattaloko, oksaloko, sakhralokoti. Tesa vitthrakath visuddhimagge (visuddhi. 1.135-136) vutt. Tesu idha sattaloko adhippeto. Sattaloke uppajjamnopi cesa na devaloke, na brahmaloke, manussalokeyeva uppajjati. Manussalokepi na aasmi cakkave, imasmiyeva cakkave uppajjati. Tatrpi na sabbahnesu.
Puratthimya disya gajagala nma nigamo, tassa parena mahsl, tato par paccantim janapad, orato majjhe. Puratthimadakkhiya disya sallavat nma nad, tato par paccantim janapad, orato majjhe. Dakkhiya disya setakaika nma nigamo, tato par paccantim janapad, orato majjhe. Pacchimya disya tha nma brhmaagmo, tato par paccantim janapad, orato majjhe. Uttarya disya usraddhajo nma pabbato, tato par paccantim janapad, orato majjheti (mahva. 259) eva paricchinne ymato tiyojanasate vitthrato ahateyyayojanasate parikkhepato navayojanasate majjhimadese uppajjati. Na kevalaca tathgatova, paccekabuddh aggasvak asti mahther buddhamt buddhapit cakkavatt rj ae ca srappatt brhmaagahapatik ettheva uppajjanti.
Uppajjamno uppajjatti ida pana ubhayampi vippakatavacanameva. Uppajjamno bahujanahitya uppajjati, na aena kraenti eva panettha attho veditabbo. Evarpacettha lakkhaa na sakk eta aena saddalakkhaena paibhitu.
Apica uppajjamno nma, uppajjati nma, uppanno nmti ayamettha bhedo veditabbo. Esa hi dpakarapdamlato pahya laddhabykarao buddhakrake dhamme pariyesanto dasa pramiyo disv ime dhamm may pretabbti katasannihno dnaprami prentopi uppajjamno nma. Slaprampe upekkhpramti im dasa pramiyo prentopi, dasa upapramiyo prentopi uppajjamno nma. Dasa paramatthapramiyo prentopi uppajjamnova nma. Paca mahpariccge pariccajantopi uppajjamno nma. Attatthacariya tatthacariya lokatthacariya prayamnopi uppajjamno nma. Kappasatasahassdhikni cattri asakhyeyyni buddhakrake dhamme matthaka ppentopi uppajjamno nma. Vessantarattabhva pahya tusitapure paisandhi gahetv sahivassasatasahassdhik sattapasavassakoiyo tihantopi uppajjamno nma. Devathi ycito pacamahvilokita viloketv mahmydeviy kucchimhi paisandhi gahantopi, anndhike dasa mse gabbhavsa vasantopi uppajjamno nma. Eknatisa vassni agramajjhe tihantopi uppajjamno nma. Kmesu dnava nekkhamme ca nisasa disv rhulabhaddassa jtadivase channasahyo kaaka vhanavara ruyha nikkhamantopi uppajjamnova nma. Ti rajjni atikkamantopi anomnadtre pabbajantopi uppajjamno nma. Chabbassni mahpadhna karontopi uppajjamno nma. Paripakkagate e orikhra harantopi uppajjamnova nma. Syanhasamaye viskhapuamya mahbodhimaa ruyha mrabala vidhametv pahamayme pubbenivsa anussaritv majjhimayme dibbacakkhu parisodhetv pacchimaymasamanantare dvdasaga paiccasamuppda anulomapailomato sammasitv sotpattimagga paivijjhantopi uppajjamnova nma. Sotpattiphalakkhaepi sakadgmimaggakkhaepi sakadgmiphalakkhaepi angmimaggakkhaepi angmiphalakkhaepi uppajjamnova nma. Arahattamaggakkhae pana uppajjati nma. Arahattaphalakkhae uppanno nma. Buddhna hi svakna viya na paipiy iddhividhadni uppajjanti, saheva pana arahattamaggena sakalopi sabbautadi guarsi gatova nma hoti. Tasm te nipphattasabbakiccatt arahattaphalakkhae uppann nma honti. Imasmimpi sutte arahattaphalakkhaayeva sandhya uppajjatti veditabbo, uppanno hotti ayahettha attho.
Bahujanahityti mahjanassa hitatthya uppajjati. Bahujanasukhyti mahjanassa sukhatthya uppajjati. Loknukampyti sattalokassa anukampa paicca uppajjati. Katarasattalokassti? Yo tathgatassa dhammadesana sutv amatapna pivitv dhamma paivijjhi, tassa. Bhagavat hi mahbodhimae sattasattha vtinmetv bodhima isipatana gamma dveme, bhikkhave, ant pabbajitena na sevitabbti dhammacakkappavattanasutte (mahva. 13; sa. ni. 5.1081) desite yasmat asikoaattherena saddhi ahrasakoisakh brahmno amatapna pivisu, etassa sattalokassa anukampya uppanno. Pacamadivase anattalakkhaasuttantapariyosne (mahva. 20; sa. ni. 3.59) pacavaggiy ther arahatte patihahisu, etassapi sattalokassa anukampya uppanno. Tato yasadrakappamukhe pacapasa purise arahatte patihpesi, tato kappsikavanasae tisa bhaddavaggiye tayo magge ca ti phalni ca samppesi, etassapi sattalokassa anukampya uppanno. Gaysse dittapariyyasuttapariyosne (mahva. 54) jailasahassa arahatte patihpesi, tlahivane bimbisrappamukh ekdasa nahut brhmaagahapatik satthu dhammadesana sutv sotpattiphale patihahisu, eka nahuta saraesu patihita. Tirokua-anumodanvasne caturstiy pasahassehi amatapna pta. Sumanamlkrasamgame caturstiy ca. Dhanaplakasamgame dasahi pasahassehi, khadiragrajtakasamgame caturstiy pasahassehi, jambuka-jvakasamgame caturstiy ca. nandasehisamgame caturstiy ca pasahassehi amatapna pta. Psakacetiye pryanasuttantakathdivase cuddasa koiyo amatapna pivisu. Yamakapihriyadivase vsati pakoiyo, tvatisabhavane paukambalasilya nisditv mtara kyasakkhi katv sattappakaraa abhidhamma desentassa asti pakoiyo, devorohane tisa pakoiyo, sakkapahasuttante asti devatsahassni amatapna pivisu. Mahsamayasuttante magalasuttante carhulovde samacittapaipadyti imesu catsu hnesu abhisamaya pattasattna paricchedo natthi. Etassapi sattalokassa anukampya uppannoti. Yvajjadivas ito para angate ca ssana nissya saggamokkhamagge patihahantna vasenpi ayamattho veditabbo.