Devamanussnanti na kevala devamanussnayeva, avasesna ngasupadnampi atthya hitya sukhyeva uppanno. Sahetukapaisandhike pana maggaphalasacchikiriyya bhabbe puggale dassetu eta vutta. Tasm etesampi atthya hitya sukhyeva uppannoti veditabbo. Katamo ekapuggaloti aya pucch. Pucch ca nmes pacavidh hoti adihajotan pucch, dihasasandan pucch, vimaticchedan pucch, anumatipucch, kathetukamyatpucchti. Tsa ida nnatta katam adihajotan pucch? Pakatiy lakkhaa ata hoti adiha atulita atrita avibhta abhvita. Tassa ya dassanya tulanya traya vibhtatthya vibhvanatthya paha pucchati, aya adihajotan pucch. Katam dihasasandan pucch? Pakatiy lakkhaa ta hoti diha tulita trita vibhta vibhvita. So aehi paitehi saddhi sasandanatthya paha pucchati, aya dihasasandan pucch. Katam vimaticchedan pucch? Pakatiy sasayapakkhanto hoti vimatipakkhanto dvehakajto eva nu kho, na nu kho, ki nu kho, katha nu khoti. So vimaticchedanatthya paha pucchati, aya vimaticchedan pucch. Katam anumatipucch? Bhagav hi bhikkhna anumatiy paha pucchati ta ki maatha, bhikkhave, rpa nicca v anicca vti? Anicca, bhante. Ya pannicca, dukkha v ta sukha vti? Dukkha, bhante. Ya pannicca dukkha viparimadhamma, kalla nu kho ta samanupassitu eta mama, esohamasmi, eso me attti? No heta, bhanteti, aya anumatipucch. Katam kathetukamyatpucch? Bhagav bhikkhna kathetukamyatya paha pucchati cattrome, bhikkhave, satipahn. Katame cattroti? Aya kathetukamyatpucchti. Tattha buddhna purim tisso pucch natthi. Kasm? Buddhna hi tsu addhsu kici sakhata addhvimutta v asakhata adiha ajnita atulita atrita avibhta avibhvita nma natthi, tasm tesa adihajotanpucch natthi. Ya pana bhagavat attano ena paividdha, tassa aena samaena v brhmaena v devena v mrena v brahmun v saddhi sasandanakicca natthi. Tenassa dihasasandanpucch natthi. Yasm panesa akathakath tiavicikiccho sabbadhammesu vihatasasayo, tenassa vimaticchedanpucch natthi. Itar pana dve pucch bhagavato atthi, tsu aya kathetukamyatpucchti veditabb. Idni tya pucchya puha ekapuggala vibhvento tathgato araha sammsambuddhoti ha. Tattha tathgatoti ahahi kraehi bhagav tathgato tath gatoti tathgato, tath gatoti tathgato, tathalakkhaa gatoti tathgato, tathadhamme ythvato abhisambuddhoti tathgato, tathadassitya tathgato, tathavditya tathgato, tathkritya tathgato, abhibhavanahena tathgatoti. Katha bhagav tath gatoti tathgato? Yath sabbalokahitya ussukkampann purimak sammsambuddh gat, yath vipass bhagav gato, yath sikh bhagav, yath vessabh bhagav, yath kakusandho bhagav, yath kogamano bhagav, yath kassapo bhagav gatoti. Ki vutta hoti? Yena abhinhrena ete bhagavanto gat, teneva amhkampi bhagav gato. Atha v yath vipass bhagavpe yath kassapo bhagav dnaprami pretv, slanekkhammapavriyakhantisaccdhihnamett-upekkhprami pretv im dasa pramiyo, dasa upapramiyo, dasa paramatthapramiyoti samatisa pramiyo pretv, agapariccga nayanadhanarajjaputtadrapariccganti ime paca mahpariccge pariccajitv, pubbayogapubbacariyadhammakkhnatatthacariydayo pretv buddhicariyya koi patv gato, tath amhkampi bhagav gato. Yath ca vipass bhagav pe kassapo bhagav cattro satipahne cattro sammappadhne cattro iddhipde pacindriyni paca balni satta bojjhage ariya ahagika magga bhvetv brhetv gato, tath amhkampi bhagav gatoti tathgato.
Yatheva lokamhi vipassi-dayo,
sabbaubhva munayo idhgat;
tath aya sakyamunpi gato,
tathgato vuccati tena cakkhumti.
Eva tath gatoti tathgato. Katha tath gatoti tathgato? Yath sampatijto vipass bhagav gatope kassapo bhagav gato. Kathaca so gatoti? So hi sampatijtova samehi pdehi pathaviya patihya uttarbhimukho sattapadavtihrena gato. Yathha sampatijto, nanda, bodhisatto samehi pdehi pathaviya patihahitv uttarbhimukho sattapadavtihrena gacchati setamhi chatte anudhriyamne, sabb ca dis anuviloketi, sabhica vca bhsati aggohamasmi lokassa, jehohamasmi lokassa, sehohamasmi lokassa, ayamantim jti, natthi dni punabbhavoti (ma. ni. 3.207). Tacassa gamana tatha ahosi avitatha anekesa visesdhigamna pubbanimittabhvena. Yahi so sampatijtova samehi pdehi patihahi, idamassa caturiddhipdapailbhassa pubbanimitta, uttarbhimukhabhvo pana sabbalokuttarabhvassa pubbanimitta, sattapadavtihro sattabojjhagaratanapailbhassa, suvaada vtipatanti cmarti (su. ni. 693) ettha vuttacmarukkhepo pana sabbatitthiyanimmathanassa pubbanimitta, setacchattadhraa arahattaphalavimuttivaravimalasetacchattapailbhassa pubbanimitta, sabbadisnuvilokana sabbautnvaraaapailbhassa pubbanimitta, sabhivcbhsana appaivattiyavaradhammacakkappavattanassa pubbanimitta. Tath aya bhagavpi gato. Tacassa gamana katha ahosi avitatha tesayeva visesdhigamna pubbanimittabhvena. Tenhu por
Muhuttajtova gavampat yath,
samehi pdehi phus vasundhara;
so vikkam satta padni gotamo,
setaca chatta anudhrayu mar.
Gantvna so satta padni gotamo,
dis vilokesi sam samantato;
ahagupeta giramabbhudrayi,
sho yath pabbatamuddhanihitoti.
Eva tath gatoti tathgato. Atha v yath vipass bhagavpe yath kassapo bhagav, ayampi bhagav tatheva nekkhammena kmacchanda pahya gato, abypdena bypda, lokasaya thinamiddha, avikkhepena uddhaccakukkucca, dhammavavatthnena vicikiccha pahya gato, ena avijja padletv gato, pmojjena arati vinodetv, pahamajjhnena nvaraakava ugghetv, dutiyajjhnena vitakkavicra vpasametv, tatiyajjhnena pti virjetv, catutthajjhnena sukhadukkha pahya, ksnacyatanasampattiy rpasapaighasannattasayo samatikkamitv, viacyatanasampattiy ksnacyatanasaa, kicayatanasampattiy viacyatanasaa, nevasansayatanasampattiy kicayatanasaa samatikkamitv gato. Aniccnupassanya niccasaa pahya, dukkhnupassanya sukhasaa, anattnupassanya attasaa, nibbidnupassanya nandi, virgnupassanya rga, nirodhnupassanya samudaya, painissaggnupassanya dna, khaynupassanya ghanasaa, vaynupassanya yhana, viparimnupassanya dhuvasaa, animittnupassanya nimittasaa, appaihitnupassanya paidhi, suatnupassanya abhinivesa, adhipadhammavipassanya srdnbhinivesa, yathbhtaadassanena sammohbhinivesa, dnavnupassanya laybhinivesa, paisakhnupassanya appaisakha, vivanupassanya sayogbhinivesa, sotpattimaggena dihekahe kilese bhajitv, sakadgmimaggena orike kilese pahya, angmimaggena ausahagate kilese samugghtetv, arahattamaggena sabbakilese samucchinditv gato. Evampi tath gatoti tathgato. Katha tathalakkhaa gatoti tathgato? Pathavdhtuy kakkhaattalakkhaa tatha avitatha, podhtuy paggharaalakkhaa, tejodhtuy uhattalakkhaa, vyodhtuy vitthambhanalakkhaa, ksadhtuy asamphuhalakkhaa, viadhtuy vijnanalakkhaa. Rpassa ruppanalakkhaa, vedanya vedayitalakkhaa, saya sajnanalakkhaa, sakhrna abhisakharaalakkhaa, viassa vijnanalakkhaa. Vitakkassa abhiniropanalakkhaa, vicrassa anumajjanalakkhaa, ptiy pharaalakkhaa, sukhassa stalakkhaa, cittekaggatya avikkhepalakkhaa, phassassa phusanalakkhaa. Saddhindriyassa adhimokkhalakkhaa, vriyindriyassa paggahalakkhaa, satindriyassa upahnalakkhaa, samdhindriyassa avikkhepalakkhaa, paindriyassa pajnanalakkhaa. Saddhbalassa assaddhiye akampiyalakkhaa, vriyabalassa kosajje, satibalassa muhassacce, samdhibalassa uddhacce, pabalassa avijjya akampiyalakkhaa. Satisambojjhagassa upahnalakkhaa, dhammavicayasambojjhagassa pavicayalakkhaa, vriyasambojjhagassa paggahalakkhaa, ptisambojjhagassa pharaalakkhaa, passaddhisambojjhagassa vpasamalakkhaa samdhisambojjhagassa avikkhepalakkhaa, upekkhsambojjhagassa paisakhnalakkhaa. Sammdihiy dassanalakkhaa, sammsakappassa abhiniropanalakkhaa, sammvcya pariggahalakkhaa, sammkammantassa samuhnalakkhaa, samm-jvassa vodnalakkhaa, sammvymassa paggahalakkhaa, sammsatiy upahnalakkhaa, sammsamdhissa avikkhepalakkhaa. Avijjya aalakkhaa, sakhrna cetanlakkhaa, viassa vijnanalakkhaa, nmassa namanalakkhaa, rpassa ruppanalakkhaa, sayatanassa yatanalakkhaa, phassassa phusanalakkhaa, vedanya vedayitalakkhaa, tahya hetulakkhaa, updnassa gahaalakkhaa, bhavassa yhanalakkhaa, jtiy nibbattilakkhaa, jarya jraalakkhaa, maraassa cutilakkhaa. Dhtna suatlakkhaa, yatanna yatanalakkhaa, satipahnna upahnalakkhaa, sammappadhnna padahanalakkhaa, iddhipdna ijjhanalakkhaa, indriyna adhipatilakkhaa, balna akampiyalakkhaa, bojjhagna niyynalakkhaa, maggassa hetulakkhaa. Saccna tathalakkhaa, samathassa avikkhepalakkhaa, vipassanya anupassanlakkhaa, samathavipassanna ekarasalakkhaa, yuganaddhna anativattanalakkhaa. Slavisuddhiy savaraalakkhaa, cittavisuddhiy avikkhepalakkhaa, dihivisuddhiy dassanalakkhaa. Khaye assa samucchedalakkhaa, anuppde assa passaddhilakkhaa. Chandassa mlalakkhaa, manasikrassa samuhnalakkhaa, phassassa samodhnalakkhaa, vedanya samosaraalakkhaa, samdhissa pamukhalakkhaa, satiy dhipateyyalakkhaa, paya tatuttariyalakkhaa vimuttiy sralakkhaa, amatogadhassa nibbnassa pariyosnalakkhaa tatha avitatha. Eva tathalakkhaa agatiy gato avirajjhitv patto anuppattoti tathgato. Eva tathalakkhaa gatoti tathgato.