Nidnavaan
1. Ya paneta eva me sutanti-dika nidna, tattha evanti niptapada, meti-dni nmapadni. Svatthiya viharatti ettha vti upasaggapada, haratti khytapadanti imin tva nayena padavibhgo veditabbo. Atthato pana evasaddo tva upampadesa-sampahasana-garahaavacana-sampaiggahkranidassanvadhradi-anekatthappabhedo. Tath hesa eva jtena maccena, kattabba kusala bahunti evamdsu (dha. pa. 53) upamya gato. Eva te abhikkamitabba, eva te paikkamitabbanti-dsu (a. ni. 4.122) upadese. Evameta bhagav, evameta sugatti-dsu (a. ni. 3.66) sampahasane. Evameva panya vasal yasmi v tasmi v tassa muakassa samaakassa vaa bhsatti-dsu (sa. ni. 1.187) garahae. Eva, bhanteti kho te bhikkh bhagavato paccassosunti-dsu (ma. ni. 1.1) vacanasampaiggahe. Eva bykho aha, bhante, bhagavat dhamma desita jnmti-dsu (ma. ni. 1.398) kre. Ehi tva, mavaka, yena samao nando tenupasakama; upasakamitv mama vacanena samaa nanda appbdha apptaka lahuhna bala phsuvihra puccha subho mavo todeyyaputto bhavanta nanda appbdhape phsuvihra pucchatti, evaca vadehi sdhu kira bhava nando yena subhassa mavassa todeyyaputtassa nivesana, tenupasakamatu anukampa updyti-dsu (d. ni. 1.445) nidassane. Ta ki maatha, klm, ime dhamm kusal v akusal vti? Akusal, bhante. Svajj v anavajj vti? Svajj, bhante. Viugarahit v viuppasatth vti? Viugarahit, bhante. Samatt samdinn ahitya dukkhya savattanti no v, katha vo ettha hotti? Samatt, bhante, samdinn ahitya dukkhya savattanti, eva no ettha hotti-dsu (a. ni. 3.66) avadhrae. Svyamidha kranidassanvadhraesu dahabbo. Tattha kratthena evasaddena etamattha dpeti nnnayanipua anekajjhsayasamuhna atthabyajanasampanna vividhapihriya dhammatthadesanpaivedhagambhra sabbasattna sakasakabhsnurpato sotapathamgacchanta tassa bhagavato vacana sabbappakrena ko samattho vitu, sabbathmena pana sotukmata janetvpi eva me suta, maypi ekenkrena sutanti. Nidassanatthena nha sayambh, na may ida sacchikatanti attna parimocento eva me suta, maypi eva sutanti idni vattabba sakala sutta nidasseti. Avadhraatthena etadagga, bhikkhave, mama svakna bhikkhna bahussutna yadida nando, satimantna, gatimantna, dhitimantna, upahkna yadida nandoti (a. ni. 1.219, 223) eva bhagavat yasm nando atthakusalo dhammakusalo byajanakusalo niruttikusalo pubbparakusaloti (a. ni. 5.169) eva dhammasenpatin ca pasatthabhvnurpa attano dhraabala dassento sattna sotukmata janeti eva me suta, taca kho atthato v byajanato v annamanadhika, evameva, na aath dahabbanti. Mesaddo tsu atthesu dissati. Tath hissa gthbhigta me abhojaneyyanti-dsu (su. ni. 81; sa. ni. 1.194) mayti attho. Sdhu me, bhante, bhagav sakhittena dhamma desetti-dsu (sa. ni. 4.88) mayhanti attho. Dhammadyd me, bhikkhave, bhavathti-dsu (ma. ni. 1.29) mamti attho. Idha pana may sutanti ca, mama sutanti ca atthadvaye yujjati. Sutanti aya sutasaddo sa-upasaggo ca anupasaggo ca gamana-vissuta-kilinna-upacitnuyoga-sotavieyya-sotadvrnusravitdi-anekatthappabhedo. Tath hissa senya pasutoti-dsu gacchantoti attho. Sutadhammassa passatoti-dsu (ud. 11) vissutadhammassti attho. Avassut avassutassti-dsu (pci. 657) kilinnkilinnassti attho. Tumhehi pua pasuta anappakanti-dsu (khu. p. 7-12) upacitanti attho. Ye jhnappasut dhrti-dsu (dha. pa. 181) jhnnuyuttti attho. Diha suta mutanti-dsu (ma. ni. 1.241) sotavieyyanti attho. Sutadharo sutasannicayoti-dsu (ma. ni. 1.339) sotadvrnusravitadharoti attho. Idha panassa sotadvrnusrena upadhritanti v upadhraanti vti attho. Me-saddassa hi mayti atthe sati eva may suta sotadvrnusrena upadhritanti yujjati. Mamti atthe sati eva mama suta sotadvrnusrena upadhraanti yujjati. Evametesu tsu padesu evanti sotavidiviakiccanidassana. Meti vuttaviasamagipuggalanidassana. Sutanti assavanabhvapaikkhepato anndhikvipartaggahaanidassana. Tath evanti tass sotadvrnusrena pavattya viavthiy nnappakrena rammae pavattabhvappaksana. Meti attappaksana. Sutanti dhammappaksana. Ayahettha sakhepo nnappakrena rammae pavattya viavthiy may na aa kata, ida pana kata, aya dhammo sutoti. Tath evanti niddisitabbappaksana. Meti puggalappaksana. Sutanti puggalakiccappaksana. Ida vutta hoti ya sutta niddisissmi, ta may eva sutanti. Tath evanti yassa cittasantnassa nnkrappavattiy nnatthabyajanaggahaa hoti, tassa nnkraniddeso. Evanti hi aya krapaatti. Meti kattuniddeso. Sutanti visayaniddeso. Ettvat nnkrappavattena cittasantnena tasamagino kattu visaye gahaasannihna kata hoti. Atha v evanti puggalakiccaniddeso. Sutanti viakiccaniddeso. Meti ubhayakiccayuttapuggalaniddeso. Aya panettha sakhepo may savanakiccaviasamagin puggalena viavasena laddhasavanakiccavohrena sutanti. Tattha evanti ca meti ca saccikahaparamatthavasena avijjamnapaatti. Kihettha ta paramatthato atthi, ya evanti v meti v niddesa labhetha. Sutanti vijjamnapaatti. Yahi ta ettha sotena upaladdha, ta paramatthato vijjamnanti. Tath evanti ca meti ca ta ta updya vattabbato updpaatti. Sutanti dihdni upanidhya vattabbato upanidhpaatti. Ettha ca evanti vacanena asammoha dpeti. Na hi sammho nnappakrapaivedhasamattho hoti. Sutanti vacanena sutassa asammosa dpeti. Yassa hi suta sammuha hoti, na so klantarena may sutanti paijnti. Iccassa asammohena pasiddhi, asammosena pana satisiddhi. Tattha papubbagamya satiy byajanvadhraasamatthat, satipubbagamya paya atthapaivedhasamatthat. Tadubhayasamatthatyogena atthabyajanasampannassa dhammakosassa anuplanasamatthato dhammabhagrikattasiddhi. Aparo nayo evanti vacanena yoniso manasikra dpeti, ayoniso manasikaroto hi nnappakrapaivedhbhvato. Sutanti vacanena avikkhepa dpeti, vikkhittacittassa savanbhvato. Tath hi vikkhittacitto puggalo sabbasampattiy vuccamnopi na may suta puna bhaathti bhaati. Yoniso manasikrena cettha attasammpaidhi pubbe ca katapuata sdheti samm appaihitattassa pubbe akatapuassa v tadabhvato. Tath avikkhepena saddhammassavana sappurispanissayaca sdheti. Na hi vikkhittacitto sotu sakkoti, na ca sappurise anupassayamnassa savana atthti. Aparo nayo yasm evanti yassa cittasantnassa nnkrappavattiy nnatthabyajanaggahaa hoti, tassa nnkraniddesoti vutta. So ca eva bhaddako kro na samm appaihitattano pubbe akatapuassa v hoti, tasm evanti imin bhaddakenkrena pacchimacakkadvayasampattimattano dpeti. Sutanti savanayogena purimacakkadvayasampatti. Na hi appatirpadese vasato sappurispanissayavirahitassa v savana atthi. Iccassa pacchimacakkadvayasiddhiy sayasuddhi siddh hoti, purimacakkadvayasiddhiy payogasuddhi. Tya ca sayasuddhiy adhigamabyattisiddhi, payogasuddhiy gamabyattisiddhi. Iti payogsayasuddhassa gamdhigamasampannassa vacana aruugga viya sriyassa udayato, yoniso manasikro viya ca kusalakammassa, arahati bhagavato vacanassa pubbagama bhavitunti hne nidna hapento eva me sutanti-dimha. Aparo nayo evanti imin nnappakrapaivedhadpakena vacanena attano atthapaibhnapaisambhidsampattisabbhva dpeti. Sutanti imin sotabbabhedapaivedhadpakena vacanena dhammaniruttipaisambhidsampattisabbhva. Evanti ca ida yoniso manasikradpakavacana bhsamno ete may dhamm manas anupekkhit dihiy suppaividdhti dpeti. Sutanti ida savanayogadpakavacana bhsamno bah may dhamm sut dht vacas paricitti dpeti. Tadubhayenapi atthabyajanapripri dpento savane dara janeti. Atthabyajanaparipua hi dhamma darena assuanto mahat hit paribhiro hotti dara janetv sakkacca dhammo sotabboti. Eva me sutanti imin pana sakalena vacanena yasm nando tathgatappavedita dhamma attano adahanto asappurisabhmi atikkamati, svakatta paijnanto sappurisabhmi okkamati. Tath asaddhamm citta vuhpeti, saddhamme citta patihpeti. Kevala sutameveta may tasseva pana bhagavato vacananti dpento attna parimoceti satthra apadisati, jinavacana appeti, dhammanetti patihpeti. Apica eva me sutanti attan uppditabhva appaijnanto purimavacana vivaranto sammukh paiggahitamida may tassa bhagavato catuvesrajjavisradassa dasabaladharassa sabhahnahyino shandandino sabbasattuttamassa dhammissarassa dhammarjassa dhammdhipatino dhammadpassa dhammasaraassa saddhammavaracakkavattino sammsambuddhassa vacana, na ettha atthe v dhamme v pade v byajane v kakh v vimati v kattabbti sabbadevamanussna imasmi dhamme assaddhiya vinseti, saddhsampada uppdeti. Teneta vuccati
Vinsayati assaddha, saddha vaheti ssane;
eva me sutamicceva, vada gotamasvakoti.
Ekanti gaanaparicchedaniddeso. Samayanti paricchinnaniddeso. Eka samayanti aniyamitaparidpana. Tattha samayasaddo
Samavye khae kle, samhe hetudihisu;
pailbhe pahne ca, paivedhe ca dissati.