2. Dutiyavaggo
1. Mahcundattheragthvaan
Susssti yasmato mahcundattherassa gth. K uppatti? Ayampi purimabuddhesu katdhikro tattha tattha bhave puni upacinanto vipassissa bhagavato kle kumbhakrakule nibbattitv viuta patto kumbhakrakammena jvanto ekadivasa satthra disv pasannamnaso eka mattikpatta svbhisakhata katv bhagavato adsi. So tena puakammena devamanussesu sasaranto imasmi buddhuppde magadharahe nlakagme rpasriy brhmaiy putto sriputtattherassa kanihabht hutv nibbatti, cundotissa nma ahosi. So vayappatto dhammasenpati anupabbajitv ta nissya vipassana pahapetv ghaento vyamanto nacirasseva chaabhio ahosi. Tena vutta apadne (apa. thera 2.51.39-50)
Nagare hasavatiy, kumbhakro ahosaha;
addasa viraja buddha, oghatiamansava.
Sukata mattikpatta, buddhasehassadsaha;
patta datv bhagavato, ujubhtassa tdino.
Bhave nibbattamnoha, soathle labhmaha;
rpimaye ca sovae, taike ca mamaye.
Ptiyo paribhujmi, puakammassida phala;
yasnaca dhannaca, aggabhto ca homaha.
Yathpi bhaddake khette, bja appampi ropita;
sammdhra pavecchante, phala toseti kassaka.
Tathevida pattadna, buddhakhettamhi ropita;
ptidhre pavassante, phala ma tosayissati.
Yvat khett vijjanti, saghpi ca gapi ca;
buddhakhettasamo natthi, sukhado sabbapina.
Namo te purisjaa, namo te purisuttama;
ekapatta daditvna, pattomhi acala pada.
Ekanavutito kappe, ya pattamadadi tad;
duggati nbhijnmi, pattadnassida phala.
Kiles jhpit mayhape kata buddhassa ssananti;
chaabhio pana hutv attan pailaddhasampattiy kraabhta garpanissaya vivekavsaca kittento 141. susss sutavaddhan, suta paya vaddhana;
paya attha jnti, to attho sukhvaho.
142. Sevetha pantni sensanni, careyya sayojanavippamokkha;
sace rati ndhigaccheyya tattha, saghe vase rakkhitatto satmti.
Gthdvaya abhsi.
Tattha susssti sotabbayuttassa sabbasutassa sotumicch, garusannivsopi. Dihadhammikdibhedahi attha sotumicchantena kalyamitte upasakamitv vattakaraena payirupsitv yad te payirupsanya rdhitacitt kaci upanisditukm honti, atha ne upanisditv adhigatya sotumicchya ohitasotena sotabba hotti garusannivsopi sussshetutya susssti vuccati. S panya susss saccapaiccasamuppddipaisayutta suta tasamagino puggalassa vaheti brhetti sutavaddhan, bhusaccakrti attho. Suta paya vaddhananti ya ta sutadharo sutasannicayoti (ma. ni. 1.339; a. ni. 4.22) idhekaccassa bahuka suta hoti sutta geyya veyykaraanti (a. ni. 4.6) ca evamdin nayena vutta bhusacca, ta akusalappahnakusaldhigamanahetubhta paa vaddhetti suta paya vaddhana, vuttaheta bhagavat
Sutvudho kho, bhikkhave, ariyasvako akusala pajahati, kusala bhveti, svajja pajahati, anavajja bhveti, suddha attna pariharatti (a. ni. 7.67).
Paya attha jntti bahussuto sutamayae hito ta paipatti paipajjanto sutnusrena atthpaparikkhya dhammanijjhnena bhvanya ca lokiyalokuttarabheda dihadhammdivibhga dukkhdivibhgaca attha yathbhta pajnti ca paivijjhati ca, tenha bhagav
Sutassa yathpariyattassa atthamaya dhammamaya dhammnudhammappaipanno hotti (a. ni. 4.6).
Dhatna dhammna attha upaparikkhati, attha upaparikkhato dhamm nijjhna khamanti, dhammanijjhnakkhantiy sati chando jyati, chandajto ussahati, ussahitv tuleti, tulayitv padahati, pahitatto samno kyena ceva paramasacca sacchikaroti, paya ca na ativijjha passatti (ma. ni. 2.432) ca.
to attho sukhvahoti yathvutto dihadhammikdi-attho ceva dukkhdi-attho ca ythvato to adhigato lokiyalokuttarabheda sukha vahati nipphdetti attho. hitya bhvanpaya sutamatteneva na sijjhatti tass paipajjanavidhi dassento sevethapevippamokkhanti ha. Tattha sevetha pantni sensannti kyavivekamha. Tena sayojanappahnassa ca vakkhamnatt vivekrahasseva vivekavsoti slasavardayo idha avuttasiddh veditabb. Careyya sayojanavippamokkhanti yath sayojanehi citta vippamuccati, tath vipassanbhvana maggabhvanaca careyya paipajjeyyti attho. Sace rati ndhigaccheyya tatthti tesu pantasensanesu yathladdhesu adhikusaladhammesu ca rati pubbenpara visesassa albhato abhirati na labheyya, saghe bhikkhusamhe rakkhitatto kammahnaparigahanato rakkhitacitto chasu dvresu sati-rakkhya upahapanena satim vaseyya vihareyya, eva viharantassa ca api nma sayojanavippamokkho bhaveyyti adhippyo.
Mahcundattheragthvaan nihit.